شارپرێس: هەوڵەكانی توركیا بۆ سزادانی كوردانی رۆژئاواو هێزەكانی سوریای دیموكرات، بووە هۆی بەهێزبوونی ناسنامەی كوردانی رۆژئاوا. ئەو هەوڵانە لە ئۆكتۆبەری 2014 دەستییان پێكرد، كاتێك توركیا گەرەكی بوو ئۆپۆزسیۆنی كوردی لە سوریا بقۆزێتەوە بۆ لەسەر كار لابردنی بەشار ئەسەد، ئەحمەد داود ئۆغڵۆ سەرۆك وەزیرانی پێشوو وتی: ئەوكاتە وەزیری دەرەوە بووە (ئۆگۆستۆسی 2014) ڕێنمایی داوەتە بریكاری وەزارەتەكەی، كە چاوپێكەوتنێك لە ئەنقەرە لەگەڵ ساڵح موسلم ساز بكات، كە سەرۆكی بەهێزترین پارتی كوردی (پەیەدە) ڕۆژئاوابوو. لەو چاوپێكەوتنەدا جێگری وەزیری دەرەوەی توركیا پێشنیاری بۆ ساڵح موسلم كرد پەیوەندییەكانیان لەگەڵ ڕژێمەكەی سوریا كۆتایی پێبێنن و لە پێناو ڕووخاندنی ڕژیمەكەی بەشار ئەسەد بێنەپاڵ سوپای سوریای ئازادەوە، كە توركیا پشتیوانی بوو. ئەو كات توركیا پێی وا بوو زوو بە زوو ڕژێمەكەی سوریا دەڕوخێت، دیارە ساڵح موسلمیش باوەڕی وا بوو، كە لەوانەیە ئەمە بەو خێراییە ڕوو نەدات توركیا پێشبینی كردووە، ئەو وای لێكدایەوە ئەگەر ڕژیمەكەی سوریا نەڕوخێت، ئەو كات پرسی كورد لەسوریا تووشی گیروگرفتی دژوار دەبێت، بۆیە موسلم پێشنیارەكەی ڕەتكردەوە و ئامۆژگارییەكەی توركیای لە گوێ نەگرت، چونكە بەو كارەی دەبووە دوژمنی باوە كوشتەی حكومەتەكەی سوریا، دوای 5 ساڵ دەركەوت موسلیم دیدگاكەی ڕاست بوو، پێشبینییەكەی توركیاش لەشوێنی خۆی نەبوو. دەكرا توركیا دوژمنایەتی كوردەكانی سوریای نەكردایە، وەك كوردەكانی هەرێمی كوردستان مامەڵە‌ی لەگەڵ بكردنایە، چونكە تا ئەمڕۆش توركیا بەری ئەو پەیوەندییە و ئەو سیاسەتە ئەقڵانییەی دەچنێنێتەوە، كە لەگەڵ هەرێمی كوردستان بنیاتیناوە. سیاسەتە هەڵەكانی توركیا لە سوریا هەر بەوەش نەوەستان، لەمانگی ڕابردوو ئەنقەرە دوو ڕێككەوتننامەی لەگەڵ ئەمریكا و ڕوسیا واژوو كرد، بەو هۆیەشەوە توركیا سەركەوتوو لە جێبەجیكردنی ئەو پلانەی چەندەها ساڵە هەوڵی بۆ دەدات بە دروستكردنی ناوچەیەكی ئارام بە درێژایی سنوورەكانی لەگەڵ سوریادا و لە نێوان گرێ سپی و سەرێكانی. ئێستا سێ ناوچە لەبندەستی توركیا دایە (عەفرین، نێوان جەڕابلوس و ئەعزاز، گرێ سپی و سەرێكانی) ، ئامانجی توركیاش لەو هەوڵانەی ئەوەیە خاكی كوردەكان لێكداببڕێت، تا نەتوانن سنووری قەڵەمڕەوویان بگەیەنە سەر دەریای ناوەڕاست. بەمەش هەلەكانی كورد بۆ دامەزراندنی ناوچەیەكی ئۆتۆنۆمی، یان نیمچە سەربەخۆ بەرتەسك بووەوە، بەڵام هێشتا كوردەكان ئەو هەلەیان لەدەست نەچووە، بەو مەرجەی باوەڕ بەحكومەتی سوریا بێنن بەو ناوچەیە ڕازی بێت، كە ئەوان داوای دەكەن، لە بەرانبەریشدا كوردەكان لە بواری دیكەدا داشكاندن بۆ دیمەشق بكەن. پرسەكە دیوێكی دیكەشی هەیە، كاتێك ئەنقەرە داوای لە ئەمریكا و ڕوسیا كرد چەكدارە كوردەكان لە ناوچەی ئارام وەدەرنێن، ئەمریكا چەكدارە كوردەكانی گواستەوە بۆ بەشی باشووری ناوچەی باكووری ڕۆژهەڵاتی سوریا بۆ پاراستنی بیرە نەوتەكان، بڕیاریشیدا بیانكاتە خاوەن داهاتە نەوتییەكەی ئەو ناوچەیە. توركیا سەركەوتوو بوو لە دوور خستنەوەی كوردەكان لەسنووری خۆی، بەڵام هێزی كوردەكان گوزاریەوە بۆ ناوچەكانی بندەستی ئەمریكا و ڕوسیا، لە واشنتۆنیش چەند كۆنگرێسمانێكی ئەنجوومەنی پیران پێشدەستییەكیان خستەڕوو بۆ پاراستنی زیاتری كوردەكان. پەیامێكی تووندیشیان بۆ مایك پۆمپیۆی وەزیری دەرەوە نارد، كە ئاخۆ توركیا نیازی ئەویە هەیە پەلبهاوێژێت بۆ دەرەوەی ناوچە ئارامەكە و پیشڕەوی زیاتر بكات؟ ئەگەر ئەوە نیازی توركیا بێت، ئاخۆ ئیدارەی ئەمریكا پلانی ئەوەی هەیە بەتۆمەتی شكاندنی ڕێككەوتننامەی نێوانیان، سزای توركیا بدات؟ زمانی پەیامەكەی كۆنگرێسمانەكان ئاماژە بەوە دەدات، كە جوڵەكانی سوپای توركیا و چەكدارە پاشكۆكانی لە ژێر چاودێرییەكی ووردی كۆنگرێس دایە. بۆیە پێشبینی ئەوە دەكرێت ئەوەی توركیا گەرەكی بوو پێچەوانە بێتەوە، چونكە كوردەكان پەناگەیەكی ئارامییان دەستكەوتووە، كە دەتوانن لەو ڕێگەیەوە زیاتر برەو بە ناسنامەی خۆیان بدەن، هەروەك كوردەكانی هەرێمی كوردستانی عێراق كردیان. دوای تەواو بوونی تەنگژەی سوریا، شیمانەی ئەوە هەیە بەناسنامەیەكی بەهێزترەوە، كوردەكانی سوریا بگەڕێنەوە شوێنی ڕەسەنی خۆیان. سەرچاوە: ئەحوال توركیا وەرگێران: لوقمان حاجی قادر