شارپرێس:
سەرەتا دەستم كرد بەخوێندنەوەی پەرتوكەكەی جۆن بۆڵتۆن- ی ڕاوێژكاری پێشووی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا، دواتر هەوڵمدا بیهێنمە خەیاڵی خۆمەوە، كە ئەگەر لە ساڵی 2020 تەنگژەیەك لە نێوان توركیا و یۆناندا ڕووبدات، كام لە بەرپرسانی كۆشكی سپی بەدەم چارەسەركردنییەوە دەچن.
ئەو چیرۆكانەی گوێبیستییان بووم سەبارەت بە چۆنییەتی پەیپێبردن و تێگەیشتنی دۆناڵد تڕەمپ- ی سەرۆكی ئەمریكا سەبارەت بە پرسەكانی سیاسەتی دەرەوە و چارەسەركردنیان، هەم جێی پێكەنین و هەم جێی دڵەڕاوكێن.
كاتێك ئەلیكسیس تسیبڕاس- ی سەرۆك وەزیری یۆنان سەردانی كۆشكی سپی كرد، چەند پرسێكی پەیوەست بە ناكۆكییەكانی نێوان توركیا و یۆنانی ورژاندن. ئاماژەشی بە هەڕەشەكانی دەریای ئیجە و هەڵكشانی بارگرژییەكان و پرسی قوبڕس كرد.
ئەو كات وڵامەكەی تڕەمپ ئەوە بوو كە وتی: " ئەردۆغان پیاوێكی باشە، ئەو هاوبەشێكی ناوازەیە و دەكرێت ئەو پرسەی لەگەڵ باس بكەی. بۆچی سەودا و مامەڵەیەكی لەگەڵ واژۆ ناكەی؟".
لە دیدگای تڕەمپەوە، گرنگ نەبوو پرسە ورژێندراوەكانی سەرۆك وەزیرانی یۆنان، پرسی بنیاتنانی میوانخانەیەك بێت لە ئەستەمبوڵ یان پرسی سەروەری نیشتمانی وڵاتێك بێت.
كاتێكیش سەرۆك وەزیری یۆنان بۆ جاری دووەم سەردانی كۆشكی سپی كرد لە واشنتۆن و باسیشی لەو هێڵانە كرد كە بۆ یۆنان هێڵی سورن و نابێت توركیا بیانبەزێنێت، بە تایبەتیش لەوەی پەیوەستە بە چالاكییەكانی گەڕان و پشكنینی توركیا بە دوای ووزەدا لە ئاوەكانی یۆناندا، وڵامەكەی تڕەمپ هەموو ئەوانەی سەرسام كردن كە لە دانیشتنەكە بەشداربوون.
ترامپ لەو بارەوە وتی: " پێم وا نییە هەندێك كات بیرۆكەیەكی باش كە پێش گەیشتنە ڕێككەوتن دۆخە بەرەو ئەوپەری توندی بەرین".
لەو كاتەدا بە ناچاری بەرپرسێكی دیكەی ئەمریكی خۆی لە باسەكە وەردا و ئەوەی ڕوونكردەوە كە ڕووداوێكی سەربازی لەو جۆرە لە ڕۆژهەڵاتی دەریای سپی ناوەڕاست گەمە نییە، چونكە زۆر بە ئاسانی دەتوانێت سەقامگیری تەواوی ناوچەكە بخاتە مەترسییەوە.
كاتێكیش پەرتوكی " زە ڕوم ویر ئت هەپیند" ی جۆن بۆڵتۆن- م دەخوێنییەوە كە نوسەرەكەی كۆترێكی ئاشتیخواز نییە، پەی بەوە دەبەیت كە لە ئەقڵیەتی تڕەمپدا، هەموو پرسەكانی سیاسەتی دەرەوە وەك یەكن و بە هەمان ناباوی و نائەقڵانییەوە تەماشایان دەكات.
تڕەمپ هەر وادەكات و بۆچوونەكانی خۆی دەگۆڕێت، توڕە دەبێت، سەوداو و مامەڵەكان ئەنجام دەدات، ڕاوێژكارەكانی فەرامۆش دەكات و بە شێوەیەكی پلانبۆداڕێژراو دەسە‌ڵاتەكانیان سەرەوژێر دەكات، ئەمە جگە لەوەی ڕقی لە چەمكی دەوڵەتی قوڵە لەوەی لە داڵانەكانی كۆشكی سپیدا لە واشنتۆن پیادە بكرێت. بە واتایەكی دیكه، میكانیزمە باوە پەیڕەوكراوەكانی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا تەفروتونا كراون و نەماون، هەروەك لە ڕابردوودا پیادە دەكران.
ئایا ئەمە لە ڕووی كردەییەوە چی دەگەیەنێت؟ وڵامەكە ئەوەیە كە ئەمە یادەوەری ساڵی 1974 مان بیر دەخاتەوە كە ئەو كات لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بۆشاییەك هەبوو لە دەسەڵات ، بەڵام ئەوەی ئێستا هەیە و ڕوودەدات، زۆر لە جاران مەترسیدارترە و لە چەند مانگی ئایندەش هەر وەك ئێستا دەبێت.
ئەگەر ڕووداوێكی مەترسیدار لە دەریای ئیجە یان دورگەی كریت- دا ڕووبدات، ئەو كات كەس نازانێت بۆ چارەسەركردنی دەبێت پەیوەندی بە كام بەرپرسی واشنتۆنەوە بكەیت، یاخود ئەو وڵامەی لەوبارەوە دەستت دەكەوێت چی دەبێت و چی نابێت. ئەو كات بەرپرسە ئەمریكییەكان و گۆنگریسمانەكان ڕۆڵی خۆیان دەگێڕن، بەڵام لە كۆتاییدا بڕیارەكە لە كۆشكی سپییەوە دەدرێت.
پسپۆڕانی شارەزای پەیوەندییەكانی نێوان ئەمریكا – یۆنان، گریمانەی ئەوە دەكەن كە مایك پۆمپیۆ- ی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لە تەنگژەیەكی لەو جۆرەدا ئارەزووی ڕۆڵگێڕان دەكات.
بەڵام ئەمە تەنها پێشبینییەكە؛ لە ڕاستیدا ئەوان لەوە دڵنیانین كە ئاخۆ ئەوكات چی ڕوودەدات، كەس ناتوانێت پێشبینی ئەوە بكات لە دۆخێكی ئاوادا لە واشنتۆن چۆناو چۆن بڕیار دەدرێت. ئەگەر بچوكترین گومانیشتان لەو قسانەی من هەیە، دەتوانن پەرتووكەكەی جۆن بۆڵتۆن بخوێننەوە.
سەرچاوە: پێگەی ئەلەكترۆنی موستەقبەل
نووسەر: ئەلیكسیس باباتشیڵس
وەرگێران: لوقمان حاجی قادر
