شارپرێس:
لە یەكەم سەردانی فەرمیدا بۆ عێراق، ئیمانوێل ماكڕۆنی سەرۆكی فەڕەنسا، ڕۆژی 4 شەممە گەیشتە بەغدای پایتەخت بە مەبەستی جەختكردنەوە و پاڵپشتیكردن لەسەر سەروەری خاكی عێراق، لە هەمان كاتیشدا خۆی لەنێو جەنگەی بارگرژییەكانی هەردوو هاوپەیمانەكەیدا (ئەمریكا و ئێران) بینییەوە.

لەو ساوەی مستەفا كازمی پۆستی سەرۆك وەزیرانی وەرگرتووە، ماكڕۆن یەكەم سەرۆك دەوڵەتە سەردانی عێراق بكات.

ماكڕۆن لە كۆنگرە ڕۆژنامەوانییەكەیدا لە لوبنان وتی: دەچینە عێراق و بە هاریكاری نەتەوە یەكگرتووەكان پاڵپشتی لە سەروەری خاكەكەی دەكەین.

سەرۆكی فەڕەنسا لە كۆنگرە ڕۆژنامەوانییەكەیدا لەگەڵ بەرهەم ساڵحی سەرۆك كۆمار وتی: پشتیوانی عێراقین لەجەنگی دژ بە شانە نووستووەكانی داعش و دەستتێوەردانە دەرەكییەكان.

ماكڕۆن وتیشی: دەمێكە عێراق بە دەست هێزە تیرۆرستەكانەوە دەناڵێنێت، داواشی لە دەسەڵاتدارانی عێراقی كرد بە باشی جڵەوی ئەم قۆناغە ڕاگوزەرییە بگرنە ئەستۆ، كە فەرەنسا پشت و پەناتان دەبێت لە مسۆگەركردن و دەستەبەركردنی پشتیوانی نێودەوڵەتی.

وردەكاری پشتیوانی پاریس بۆ سەروەری عێراق ڕوون و ئاشكرا نییە، بەرپرسە عیراقییەكانیش چاویان لەوە بوو سەرۆكی فەڕەنسا پشتوانی دارایی و سەربازی بۆ عێراق ڕابگەیەنێت.

بەرهەم ساڵحی سەرۆك كۆماریش سوپاسی ئەو پاڵپشتییەی كرد، كە فەڕەنسا لە جەنگی دژ بە داعش پێشكەشی عێراقی كردووە، هیواشی خواست سەرۆك ماكڕۆن ساڵی ئایندە سەردانەكەی بۆ عێراق دوور و درێژتر بێت.

مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانیش لەكۆنگرە ڕۆژنامەنووسییەكەیدا لەگەڵ سەرۆك كۆماری فەڕەنسا، هیوای خواست فەڕەنسا و ئەوروپا یارمەتیدەر بن لە سەپاندنی سەقامگیری لە ناوچەكەدا.

كازمی وتیشی: نایانەوێت عێراق ببێتە گۆڕەپانی ململانێ و بەرەنگاربوونەوەی هێزە جۆراوجۆرەكان، بەڵكو گەرەكییانە ببێتە ناوچەی سەقامگیری و ئارامی. 

كازمی ئەوەشی وت: فەڕەنسا و عێراق لە ئایندەدا چەند ڕێككەوتننامەیەك لە بواری ووزەدا واژوو دەكەن و لە بواری سەربازیشدا هاریكار و هەماهەنگ دەبن.

لە دوای ڕزگاركردنی عێراق لە ڕژێمەكەی سەدام تا ئێستا، عێراق بووەتە گۆڕەپانی ململانێی واشنتۆن و تاران، لە ساڵی 2018 و دوای پیادەكردنی هەڵمەتە فشارئامێزەكەی ترامپ دژ بە ئێران، دۆخی عێراق بەرەو نائارامی زیاتر چووە.

لەم چەند مانگەی دوایدا، فەڕەنسا پشتیوانی زیاتری خۆی بۆ عێراق دەربڕیووە، بە تایبەتیش لە دوای سەردانەكەی جان ئێف لۆریان- ی وەزیری دەرەوەی لە یۆلیۆی ڕابردوودا، ئەو كات لۆدریان وتی گرنگە عێراق خۆی لە بارگرژییەكانی ناوچەكە بپارێزیت، لە 27 ی ئۆگستۆسیش فلۆڕانس بارلی وەزیری سوپاكانی فەڕەنسا سەردانی هەریەك لە بەغدا و هەولێری كرد و جەختیشی لە بەرەنگاربوونەوەی داعش كردووە.

پێش سەردانەكەشی بۆ بەیروتی پایتەختی لوبنان، ماكڕۆن لە چاوپێكەوتنێكی ڕۆژنامەنووسیدا وتبووی: جەنگی گێرانەوەی سەرورەی عێراق جەنگێكی سەرەكییە بۆ گەلی عێراق لە دەربازبوون لە زاڵبوونی هێزە هەرێمی و هێزە تیرۆرستییەكان.

بە پێچەوانەی زۆرینەی بەرپرسە بیانییەكانەوە، ماكرۆن سەردانی هەولێری نەكرد، بەڵكو لە بەغدا چاوی بە نیچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستانی كەوت.

سەرباری ئەوەی ئەمساڵ دوا هێزەكانی فەڕەنسا لە عێراق كشانەوە، بەڵام فەڕەنسا چاوی لەوەیە پەیوەندییە ئابوورییەكانی لەگەڵ عێراقدا فراوانتر بكات.

چاوەڕوان دەكرێت لە میانەی سەردانەكەیدا بۆ عێراق، سەرۆك ماكڕۆن باسی چارەنووسی ئەو 11 فەڕەنسییە بكات كە دادگای عێراقی لە ساڵی 2019  بە تۆمەتی ئەندامێتی داعش فرمانی لە سێدارەدانی بۆ دەركردوون.

بەرپرسێكی عێراقیش ڕایگەیاند، سەردانەكەی ماكڕۆن بۆ عێراق پەیامێكی ناراستەوخۆیە بۆ توركیا، بە تایبەتیش كە ئەنقەرە لە یۆلیۆی ڕابردووەوە، هێرشێكی سەربازی ئاسمانی و زەمینی لە خاكی عێراقدا دەستپێكردووە كە مایەی نیگەرانی گەورەی بەغدایە.

لە ئێستاشدا بارگرژییەكانی نێوان پاریس و ئەنقەرە بە هۆی هەردوو تەنگژەی لیبیا و خۆرهەڵاتی دەریای سپی ناوەڕاستەوە گەیشتۆتە چڵەپۆپە، بەو پێیەی توركیا لە لیبیا یارمەتی حكومەتەكەی سەڕاج دەدات و لە دەریای ناوەڕاستیشدا بە هۆی گەڕان و پشكنین بەدوای ووزەدا لەگەڵ یۆنان كەوتۆتە كێشەوە.

كەریم بیتاڕ-ی مامۆستای زانستی ڕامیاری لە پاریس و بەیروت لەو بارەوە بۆ ئاژانسی فرانس پرێس گوتوویەتی: بە دڵنییایەوە ماكڕۆن ئامانجی هاتنە ناو پرسەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و ئەمەش ئامانجی سیاسەتی دەرەوەی وڵاتەكەیەتی.

بیتاڕ وتیشی: سەرۆكی فەڕەنسا زیاتر چاوی لەسەر لوبنان و عێراقە كە هەردووكیان پەیوەندییان لەگەڵ ئێران و سعودیەدا هەیە، فەڕەنسا چاوی لەوەیە لە ئەگەری هەڵكشانی بارگرژییە هەرێمییەكان، بتوانێت ڕۆڵی نێوانگیری لەو ناوچەیەدا بگێڕێت.

سەرچاوە: پێگەی ئەلەكترۆنی ئەحوال توركیا
وەرگێران: لوقمان حاجی قادر