ترس لەئەمریكا.. نێوانگیرییەكەی عومان باڵەكانی ناو دەسەڵاتی ئێرانی شپرزە كردووە

جیهان

25/05/2019‌ 1992 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:
یوسف بن عەلەوی وەزیری كاروباری دەرەوەی عومان، هەموو لێڵی و شاراوەیی سەردانەكەی دووشممەی ڕابردووی بۆ تاران ڕەواندنەوە، كاتێك ڕایگەیاند، نێوانگیرییەكی عومانی بۆ هێوركردنەوە بارگرژییەكانی نێوان تاران و واشنتۆن لە ئارادایە. 

لەو لاشەوە پەردەی لەسەر گەمە و هەڵوێستی باڵە دەستڕۆیشتووەكانی ناو دەسەڵاتی ئێران هەڵماڵی، بەوەی هەموویان لەژێرەوە كۆششی ئەوەیانە ئێران لە بەرەنگاربوونەوە مەترسیدارەكە دژ بە واشنتۆن بپارێزن، لەسەرەوەش پەرۆشی ئەوەن خۆیان لەو كۆششانە بێبەری بكەن و بە ڕواڵەت وای نیشان دەدەن، كە بژاردەی هەڵكشانیان دژ بە واشنتۆن گەرەكە.

عەلی خامەنەئی موڕشیدی باڵا بە خێرایی بەرپرسیاریەتی ڕاستەوخۆی تەنگژەكەی خستە ئەستۆی ڕۆحانی و محەمەد جەواد زەریفی وەزیری دەرەوە، واتە باڵە میانەڕەوەكەی ڕژێم ، ئەوانە دەیانەوێت ئۆباڵی هەر شكستێك بدەنەپاڵ ئەو باڵە، بەوەی ناپاكیان لە شۆڕشی ئیسلامی ئێران كردووە و لە بەهاكانی لایانداوە، چونكە بە ڕووی ئەوروپا و ئەمریكادا كراونەوە.

باڵە توندڕەوەكە (خامەنەئی و باڵە سەربازییەكانی ناو پاسەوانی شۆڕش) داوا لە باڵە میانەڕەوە چاكسازەكە دەكەن، ڕێگەچارەیەك بۆ تەنگژە تایبەتەكەیان لەگەڵ ئێران بدۆزنەوە، كاتێكیش كۆششەكان شكست دینن، ئۆباڵەكەی دەخەنە ئەستۆی ڕۆحانی و زەریفی،  لەژێر پەردەشە‌وە ڕژێمەكەی ئێران ڕۆڵەكانی لە نێوان باڵەكاندا دابەش كردوون،بەڵام لە ئێستادا ئەمە گەمەیەی ڕژێم بۆ ئێرانییەكان و ڕۆژئاوا و دەوڵەتانی دەوروبەر دائاشكرا ڕوونە.

خامەنەئی خۆی لە ڕێككەوتنە ئەتۆمییەكەی ئێران بێبەری كرد كاتێك ووتی: "تا ڕادەیەك بەو شێوازە ڕازی نەبووم كە ڕێككەوتننامەكەی پێ جێبەجێكراووە، لە زۆر كاتدا ئەوەم بە ڕۆحانی و زەریفی گوتووه، زۆر متمانەم بەو شێوازە نەبوە‌ كە ڕیككەوتننامەكەی پێ جێبەجێكراوە، چەندەهاجاریش ڕۆحانیمان لەمە ئاگادار كردۆتەوە‌".

زەریف- یش ئاگربڕی خۆی كرد بەوەی بەرپرسیاریەتی شكستەكەی نەدەنەپاڵ كاتێك لە پاكستانەوە ووتی: "تڕەمپ تیرۆرستە، ئێران كۆتایی فەرمانڕەوایی تڕەمپ دەبینێت، بەڵام ترەمپ هەرگیز كۆتایی ئێران نابینێت".

چاودێران دەڵێن بە ئاشكرا تۆمەتباركردنی دبلۆماسیەتی ئێرانی و دانەپاڵی بەرپرسیاریەتی تێوەگلان لە ڕێككەوتننامە ئەتۆمییەكه،‌ ئامانجی ڕازیكردنی ناوخۆی ئێرانە، ئەم گەمەیەش كۆنە و چی دیكە ناتوانێت پەردەپۆشی تەنگژە ئابووری و كۆمەڵایەتییە خنكێنەرەكانی ئێران بكات، كە لە بنچینەدا زادەی خەرجكردنی پارەوپولی ئێرانە لە جەنگ و شەڕەكانی هەناردەكردنی شۆڕش و چاندنی میلیشیاكان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لە كاتێكدا گەلی ئێران لە دۆخێكی سەختدایە بە هۆی سكهەڵگوشینی (تقشف) حكومەت بۆ دەستەبەركردنی پارەداركردنی باڵەكانی ئێران لە لوبنان و یەمەن و عێراق و سوریا.

چی دیكە خۆ بێبەریكردن لە ڕێككەوتننامە ئەتۆمییەكە و هەڕەشەكردن بە دووبارە دەستپێكردنەوەی پیتاندنی یۆڕانیوم كاریگەری نابێت، ئەگەر مەبەستی ڕژێم فشارخستنەسەر وویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بێت تا دەستبەرداری سزاكانی بێت بۆسەر ئێران، چونكە تڕەمپ دەستپێشخەر بوو لە كشانەوە لە ڕێككەوتننامە ئەتۆمییەكە و ئامانجیشی سەپاندنی مەرجی زیاترە بەسەر تاراندا، كە لە بنەچەدا نەرجەكان پەیوەستن بە ڕاگرتنی چالاكییە دوژمنكارییەكانی ئێران دژ بە ناوچەكە و هەڕەشەكانی بە ڕاگرتنی پڕۆسەی هەناردەكردنی نەوت بۆ جیهان.

ئاژانسی هەواڵی ئێرانیش ڕایگەیاند، گەورە بەرپرسێكی پاسەوانی شۆڕشی ئێرانی وتوویەتی بەرەنگاربوونەوەی ئەمریكا "ململانێی ویستەكانە" و هەر سەركێشییەكی دوژمنانیش وەڵامێكی لووتشكێنی دەبێت. كەیوان خەسرەوی قسەكەری فەرمی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی ئێران وتی: "هیچ دانوستانێك لەگەڵ ئەمریكادا ناكەین"، وەك ئاماژەیەكیش بۆ ئەوانەی لەو ماوەیە بۆ نێوانگیری سەردانی ئێرانیان كردووە ووتی: "زۆرینەیان نوێنەری ئەمریكا بوون"، ئەمەش ئاماژەیەكە بۆ نێوانگیری یوسف بن عەلەوی وەزیری دەرەوەی عومان. 

لە بەرامبەر هەڵكشانی هەڕەشكانی ئێران، ئەمریكا دۆخەكەی هێور كردۆتەوە و نایەوێت سەربازی زیاتر بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بنێرێت. بۆیە تەنها ڕەزامەندی ڕەوانەكردنی 1500 سەربازی داوە بۆ ناوچەكە.

جالید جاڕەڵای وەزیری دەرەوەی كوێتیش وتی: " پێدەچێت دانوستانی نێوان تاران و واشنتۆن دەستی پێكردبێت"، ئاماژەی بەوەشدا كە جوڵە و پەیوەندی و سەردانەكانی وەزیری دەرەوەی عومان بۆ تاران و پەیوەندیكردنی بەردەوامیشیان بە واشنتۆنەوه،‌ ئاماژەن بۆ هێوركردنەوەی دۆخەكە و دەستپێكردنی دانوستانی نێوان هەردوولا. ووتیشی "متمانەمان بەوەیە هێمنی باڵ بەسەر دۆخەكەدا دەكێشێت، دەنا سیناریۆی سەدامێكی دیكە لە ناوچەكە دووبارە دەبێتەوه".

وەزیری دەرەوەی عومانیش لە توێتێكی ڕۆژی هەینی ڕابردوودا وتی: "سوڵتاننشینی عومان لەگەڵ لایەنەكانی دیكەدا لە هەوڵی هێوركردنەوەی دۆخەكەدایە لە نێوان ئەمریكا و ئێراندا، ئاماژەشی بۆ دۆخی مەترسیداری ڕوودانی جەنگ كرد بۆ سەر جیهان، ئەوەشی دووپات كردووەكە هەردوولا پەی بە مەترسیداری پێخلیسكانی‌ زیاتری ناو تەنگژەكە دەبەن".

دیارە كە نێوانگیرییەكەی عومان لە نێوان ئەمریكا و ئێراندا، توندڕەووەكانی ئێرانی هەراسان كردووە كە بەردەوام گفتوگۆكانیان لەگەڵ بەرپرسە ئەمریكییەكان شاردۆتەوە، تاوەكو هەواڵەكە نەگاتە جەماوەرە كۆنەپارێزەكەیان كە دروشمەكانی }شۆڕش، خۆبەلزانی جیهانی، ئەهریمەنی گەوەره{ یان دەرخوارد دەدەن، لە ژێرەوەش گفتوگۆیان لەگەڵ دەكەن، هەروەك لە داگیركردنی عێراق كردیان)).

دانپێدانانە ئاشكراكەی وەزیرە عومانییەكە، ووتاری دەرەوەی ڕژێمەكەی تارانی تووشی شپرزەیی و شێواوی كرد كە تاران دەیەویست سەرلەنوێ و وەك سەرەتای شۆڕشی ئێرانی یاریان لەسەر بكات. واش باوەڕ دەكرێت وەزیرە عومانییەكە كە بە "ئەندازیاری نێوانگیرییەكان" ناسراوە، بە ئەنقەست ئەو كۆششی نێوانگیرییەی ئاشكرا كردبێت، ئەمەش وەك كاردانەوەیەك بەرامبەر ڕەتكردنەوەی وەزارەتی دەرەوەی ئێران كە شتێكی لەم بابەتە ڕوویدا بێت، ئەمەش زیانگەیاندنە بە ئابڕوومەندی وەزیرە عومانییەكە و تۆماری ووڵاتەكەی لە بواری نیوانگیرییەكاندا.

ئێران ویستی هەمان یاری جاران بكات، لە لایەك به ئاشكرا‌ و بە قسە، دۆخەكە بەرەو هەڵكشان بەرێت، لەولاشەوە گرەو لەسەر نێوانگیرییەكەی عومان بكات بۆ كۆتاییهێنان بە تەنگژەكە، بەڵام توندی ئیدارەكەی ترەمپ لە مەرجەكانیان ، ئەو جادووەی ئێرانی بەتاڵكردەوە.

پێشتر عومان ڕۆڵی نێوانگیری لە چەند دۆسییەیەكدا بینیووە وەك دۆسیەی تەنگژەی یەمەن و پێشتریش دۆسیە ئەتۆمییەكەی ئیران لەگەڵ شەش هێزە گەورەكە لە ساڵی 2015. میوانداری زۆر گفتوگۆی ئاشكرا و نهێنیشی كردووە كە كەناڵێكی بەردەوامییان بۆ ئێران دەستەبەر كردووە لە بەردەوامی گفتوگۆ لەگەڵ نەیارەكانی.

سوڵتاننشینی عومان خاوەن پەیوەندی بەهێزە لەگەڵ وویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكادا، هەمیشە وەك كەناڵێكی نێوانگیری تەماشای دەكرێت، كە لە كاتی پێویستیدا و بۆ چارەسەركردنی ناكۆكییەكان، دوور لە چاوی ئەم و ئەو، دەكرێت پەنای بۆ ببرێت نەوەك تەنها و تەنها نێوەندگیرێكی ژیر فەرمانی ڕژێمەكەی ئێران بێت و بەس.

سەرچاوە: عەرەب
وەرگێران: لوقمان حاجی قادر