شارپرێس:

بەحرێن خۆی ئامادە دەكات بۆ میوانداریكردنی گرنگترین پڕۆژەی سیاسی لە ناوچەكە، ئەو ئێستا تووشی بەربەستێك بووە لە مەنامە، هەموو سەرەتاییەكیش سەختە، ناڕەزایی دەربڕین و بایەكۆتكردنیش جێی شۆك بوون و سەرسامی نییە، هێرشكردنەسەر پڕۆژەكە چاوەڕوانكراو بوو، سەرباری ئەوەی هێشتا بە فەرمی ڕانەگەیەندراوە، ئێستا حكومەتەكان لەسەر سەرەداوە سەرەكییەكانیان ڕێ دەكەن.

لەوانەیە مامەڵەی سەدە مەزنترین دەرفەت بێت بۆ فەڵەستیینییەكان، تاوەكو لە كۆتایدا دەوڵەتەكەی خۆیان دابمەزرێنن، لەوانەشە دارەمەیتێك بێت بۆ ناشتنی پرسی فەڵەستین. داناییش پێمان دەڵێت چاوەڕی بكەین تاوەكو ووردەكارییەكەی دەبینین.

ئەوەی هەفتەی پێشوو ڕاگەیەندرا هەندێك بوو لە پڕۆژە ئابوورییەكە، بیرۆكەكانی باشن، بەڵام كەموكورتییەكەی ئەوەیە باجەكەی ڕانەگەیەندراوە، ئایا بەرامبەر 50 ملیۆن دۆلارەكە چیمان لێ داوا دەكەن؟ چونكە بە ئەزموونی خۆمان دەزانین، كە هیچ نیوەڕۆ خوانێك بێ بەرامبەر نییە.

جێی خۆیەتی ئەوەشمان بیربكەوێتەوە كە هەموو هەڵوێستە دژ و پشتیوانەكان، ڕاستگۆیانە نین، مەرج نییە لە خۆشەویستی و پاڵپشتیبن بۆ مافە ڕەواكانی فەڵەستینییەكان.
هەڵوێست بەرامبەر پڕۆژی ئاشتی (مامەڵەی سەدە)، پێشتریش تا ڕادەیەكی زۆر  ڕوون و بەرچاو بووە، وەك:

ئێران و حزبوڵای لوبنانی: هەردووكیان هەر پەیمان و بەڵێنێكیش بدەن، هێشتا هەر دژ بە پڕۆژەكەن، چونكە ئەجێندای كاری ئێرانی ئەوەیە كە تاران بە گوێرەی بەرژەوەندییە فراوانخوازییەكانی بڕیاردەری چارەنووسی ناوچەكە بێت.

لوبنان: هەڵوێستی سێ سەرۆكایەتییەكە و حكومەت ئەوەیە كە لە ترسان بەدوای حزبوڵا دەكەون، ئەوەشمان بیرنەچێت ئێستا لوبنان لە ڕێگەی نێوانبەرێكەوە، دانوستانی هەیە لەگەڵ ئیسڕائیل لەسەر ناوچە هاوبەشەكانی وەبەرهێنانی گاز و نەوتی دەریایی، لە هەمان كاتیشدا، بە نەنگی و كەموكورتی دەزانی فەڵەستینییەكان لە پێناو بەرژەوەندییەكانیاندا دانوستان لەگەڵ ئیسڕائیل بكەن.

سوریا : چاوەڕوانكراوە هاوهەڵوێستی ئێران بێت، ئەو ئێرانەی خاوەن بڕیارە لەسەر خاكی سوریا، لەو جەنگە ناوخۆییەی لەو وڵلاتە بەڕێوە دەچێت.

میسر و دەوڵەتانی كەنداو: بە زۆری وایە ، ئەرێنییانە و نەرێنییانە، پشتیوانی هەڵوێستی دەسەڵاتی فەڵەستینین و بە گووتەی زل و فشەڵ باسی لێوە دەكەن، چونكە تاقەتی سەریەشەیان نییە، خۆیان دەپارێزن لەوەی گرفتیان لەگەڵ ئیدارەی ئەمریكا بۆ دروست ببێت، ناشیانەوێت ئۆباڵی هیچ بەرپرسیارییەتییەك هەڵگرن. هەر لەبەر ئەو هۆیەش بوو،  یاسر عەرەفاتی سەرۆكی پێشووی فەڵەستینی كۆچكردوو، پڕۆژەكەی كلینتۆنی ڕەتكردەوە، سەرباری ئەوەی ماقوڵیش بوو، هۆكارەكەش ئەوە بوو بە تەنها مابۆوە لەوەی بەرپرسیاریەتی ئەو پڕۆژەیەی بكەوێتە سەرشان، ئەمەش دوای ئەوەی سەركردەكانی ناوچەكە پێیان ڕاگەیاند كە ئەو كارە بەرپرسیارییەتی خۆیەتی.

قەتەر: وەك پیشەی هەمیشەیی خۆی بەدوای ڕۆڵێكدا دەگەڕێت، بۆیەش دژی كۆنگرەكەی بەحرێن بوو، چونكە بەحرێن دوژمنە باوە كەنداوییە باوەكۆشتە كۆنینەكەی قەتەرە و كۆنگرەكەش لە مەنامە دەبەسترێت و ئامادەشی دەبێت. بە خێراییش بڕی 54 ملیۆن دۆلاری بۆ دەسەڵاتی فەڵەستینی تەرخانكرد. ئەمە بەخششێكی گەورەی قەرتەرییەكانە بۆ مەحمود عەباس كە پێشتر ئەوەیان بۆ نەكردووە، دەیانەوێت لەو ڕێگەیەوە هەڵویستی فەڵەستینی بەرامبەر ڕۆڵی خۆیان نەرمتر بكەن، تاوەكو بتوانن ڕۆڵی نێوانگیر بگێرن.
ئوردون: پشتیوانی بیرۆكەی ئاشتییە، هەرچەندە لە ڕواڵەتدا هەڵوێستی پێچەوانەی هەن كە جێگەی باوەڕنین،ئەمەش بۆ ڕیكلامكردنی ناوخۆیەتی، وەك هەموو ئەوانەی دیكە، چاوەڕێی ووردەكاری و هەڵوێستە سەرەكییەكانی ووڵاتانی عەرەبە، لە دوای دەسەڵاتی فەڵەستینیشەوە ڕێ دەكات.

دەسەڵاتی فەڵەستینی: چونكە نوێنەرایەتی گەلی فەڵەستین دەكات، خاوەن بڕیاری كۆتاییە. هەروەك چاوەڕوانكراو بوو، سەرەتا بە "نا" ووڵامی دایەوە  و ووتی بایەكۆتی كۆنگرەكە دەكات، بەڵام دەرگاكانی بە كراوەیی جێهێشتن، تاكو هەڵوێستی كۆتایی بەشداربووانی كۆنگرەكەی بۆ ڕوون بێتەوە. واش چاوەڕوان دەكرێت، دەسەڵاتی فەڵەستینی بە پڕۆژەكە و پشتیوانییەكانی ڕازی بێت، بی ئەوەی هیچ پابەندبوونێكی سیاسی ڕوون و ئاشكرا بدات بە دەستەوە.

حەماس: ئاساییی و سرووشتییە پڕۆژەكە ڕەتكاتەوە، چونكە بانگهێشت نەكراوە، بە نوێنەرایەتی دەسەڵاتداریەتی فەڵەستینیش ڕازی نییە لەو كۆنگرەیەدا، ئەمە سەرباری ئەوەی حەماس لەناو جەمسەربەندی ئێرانی دایە، لەوانەشە لە ئایندەدا ڕۆڵیكی سوودبەخشی لەو پڕۆسەیەدا هەبێت. جارید كۆشنەر ئەمەی بیرنەچووە كە ڕۆلی حەماس گرنگە.

ئیسڕائیل: بە پیچەوانەی دسەڵاتی فەڵەستینییەوە، زۆر خوێن گەرمانە پرۆژەكەی قبوڵە، بەڵام گرەو لەسەر ئەوە دەكەم بە پیادەكردنی خاوخلیچكی و هەڵوێستە ناڕەزاییەكانی پڕۆژەكە تێكدەدات. ئیسڕائیل پێی وایە پێویست بەوە ناكات هیچ جۆرە سازشێك پێشكەشی ئیدارەكەی تڕەمب بكات لە سەرەتای حوكمڕانی ئەو ئیدارەیەدا.

دەوڵەتانی دیكەی عەرەبی: ئەمانە وا باوە كە لە ڕێگەی كۆمكاری عەرەبییەوە بەیاننامەیەك دەردەكەن، میسریش سەركردایەتی ئەو هەڵوێستە دەكات.

دەوڵەتە زلهیزەكانیش – بە ڕوسیا و چینیشەوە - هەموویان پشتیوان و پاڵپشتی پڕۆژەكە دەبن، ئەگەر پلانی پڕۆژەكە وەك خۆی بەڕیوە بچێت. توركیاش ڕۆڵی بەرهەڵستكار و دژ دەگێڕێت، بەڵام لەو پرسەدا خاوەن سەنگێكی قورس نییە، هەوڵیش دەدات سازشی پێ بكات لەگەڵ ئیدارەكەی تڕەمپدا، لە بەرامبەر ئەو ناكۆییانەی لەگەڵ واشنتۆندا هەنی.

لە كۆتایشدا، ئەگەر لە ڕاستیدا ئەو پڕۆژەیە، دەوڵەت و خاك و دەسەڵاتێك بە فەڵەستینییەكان ببەخشێت، ئەوا هەموو جیهان پشتیوانی لی دەكەن، ئەگەر تەنها پڕۆژەیەكیش بێت بۆ بەخشینی شەرعییەت بە ئیسڕائیل بۆ هەڵلوشینی ئەوەی ماوە لە خاكی فەڵەستین، ئەوا سنوری پڕۆژەكە لە مەنامە تێناپەڕێت.

 موستەقبەل
ن. عەبدولڕەحمان ڕاشد
و. لوقمان حاجى قادر