توێژینەوەیەکی نوێ دەریدەخات کە یۆگا کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر کۆئەندامی دەمارەکانمان هەیە و وامان لێدەکات دڵخۆشتر و تەندروستتر بین. یۆگا لەوانەیە یەکێک بێت لە کۆنترین ڕاهێنانەکان. شوێنەوارناسان لە هیندستان چەند پەیکەرێکیان دۆزیوەتەوە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ۵۰۰۰ ساڵ لەمەوبەر کە نوێنەرایەتی ئەو کەسانە دەکات کە لە پێگەی یۆگادان. لەوە دڵنیاتر ئەوەیە کە یۆگا نزیکەی ۲۵۰۰ ساڵ لەمەوبەر لە شارستانیەتی ئیندۆس-ساراسڤاتی لە باکووری هیندستان سەریهەڵدا وەک بەشێک لە هیندۆسی.

زۆرێک لە ڕۆژئاواییەکان بە دەماری کردارەکانی یۆگا ئاشنان لەوانە ئەسانا، سانسکریتێک کە بەواتای  "هاوسەنگی وەستانی جەستە." دێت، تەواوی نەریتەکان زۆر فراوان و بەربڵاون و پرانیاما (هەناسەدانی بیرکردنەوە) ، مێدیتەیشن و هاوارکردن و سوتراس (فەلسەفەی یۆگا لەلایەن حیکمەت پاتانجەلی) ، کریا (بزووتنەوەی پاکتاوی ناوخۆیی) ، و بنەماکانی ئەخلاقی پەیوەست بە میهرەبانی، خۆنەویستەوە، نا-ماتریالیزم و ناتوندوتیژی دەگرێتەوە. بەدرێژایی مێژووی خۆی، یۆگا گەشەی کردووە بۆ چەندین شێوە، لەلایەن تایچی و کیگۆنگەوە هێز و ناوەڕۆکی یۆگا پەرەی سەندووە.

لە ئێستادا لە ئەمریکا زیاتر لە 36 ملیۆن کەس بە بەردەوامی یۆگا دەکەن. لەوانەیە یەکێک لە دوو جۆری یۆگا ڕاهێنان بکەن کە لە یۆگای ڤێدیکەوە سەرچاوە دەگرێت و ۱۲ هەڵوێستی بنەڕەتی لەخۆ دەگرێت، لەگەڵ ناوەکانی وەک کێڵو، ماسی، کۆبرا، لۆکەست و کەوان. جگە لەم وەسفە میتافۆریکییانە کە گرنگی بە جووڵەی جەستە زیاد دەکەن، ئەم جۆرە یۆگایە هەروەها فێرکردنی شێوازی هەناسەدانی قووڵ و جەختکردنەوە لەسەر ئامادەبوون و بیرکردنەوە لەخۆ دەگرێت.

سوودە تەندروستییەکانی یۆگا
یۆگا ڕاهێنانێکی مێشک و جەستەیە و سوودی تەندروستی هەیە و بەختەوەری دەهێنێت لە ڕێگەی کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر کۆئەندامی دەمار.

یۆگای "ئوجای پرانیاما" بەواتای هەناسەی ئاگر دێت، هۆشیاری بۆ هەناسەمان دەهێنێت،. هەناسەدانی قووڵ وەک ئەو جۆرەی کە لە یۆگادا گەشەی پێدراوە، دەمارەکانی ڤاگۆس چالاک دەکات، کە لقێکی گەورەی دەمارەکانە کە لە لوتکەی دڕکەی پشتەوە دەست پێدەکات و چالاک دەبێت و ئامێرەکانی دەنگ هاندەدات، ماسولکەکانی کە سەر و چاودا هەن دەجوڵێنن، سوودی هەیە بۆ دڵ، هەناسەدان، ئەندامەکانی هەرسکردن و ڕیخۆڵە.هەروەها هۆکارە بۆ بەرزبوونەوەی تۆنی ڤاگال کە باشە بۆ کۆمەڵێک کرداری جەستەیی، وەک هەرسکردن و کرداری بەرگری.

هەندێک لە شێوەکانی هەناسەدانی هێواشی یۆگا بریتییە لە گرژبوونی ماسولکەکانی گلۆتیس لە گەروودا، کە توانای دڵ باشتر دەکات بۆ ڕێکخستنی پەستانی خوێن بە شێوەیەکی کارا و هەندێک بەڵگە هەیە کە ڕاهێنانی یۆگا دەتوانێت پەستانی خوێن کەم بکاتەوە.

لە لێکۆڵینەوەیەکی نوێدا، 29 بەشداربوو بە شێوەیەکی هەڕەمەکی بۆ بەرنامەیەکی ڕاهێنانی چوار مانگی ڕاهێنانیان بۆ درێژکردنەوە یان ڕاهێنانی هەناسەدانی یۆگا (هەناسەی ئوجای) تەرخان کرد. لەو ماوەیەدا، گروپی یۆگا پەستانی ئیلهامبەخش و بەسەرچوونیان باشتر کرد، ڕێژەی نزم/بەرزی گۆڕانی لێدانی دڵ و خودی گۆڕانی لێدانی دڵ- هەموو نیشانەکانی کرداری هەناسەدان و دڵ باشتر بوون. لە کاتێکدا کە بەتەنها ڕاهێنانی کشانی ماسوولکە هەمان کاریگەری تەواوی نەبوو.

لە لێکۆڵینەوەیەکی نوێدا کە لەلایەن تیمێکی زانکۆی سان دیێگۆوە ئەنجامدراوە، ۳۸ کەس کە بەشدارییان کردووە لە گەڕانەوەیەکی سێ مانگی یۆگادا، کەمبوونەوەی نەخۆشی هەوکردنیان نیشانداوە، لە ئەنجامدا بەرگری پەیوەست بە بەرزی پەستانی خوێن و کۆنترۆڵی شەکرە و باشتربوونی بەرگری لەش بوون بە وەڵامی توێژینەوەکە.

لەبەر ئەوەی ئەم گۆڕانکارییانە لە سیستەمی دڵ و دەمارەکاندا هەیە، مانای وایە یۆگا بۆ تەندروستیمان باشە. ڕاهێنانێکی ئاسایی دەتوانێت یارمەتی ماسولکەکان و شانە بەستراوەکانی دەوروبەری جومگەکان بدات، کە لە بەرامبەریشدا دەتوانێت ئێش و ئازارەکان کەم بکاتەوە. لە لێکۆڵینەوەیەکی نوێدا، ۷۵ نەخۆشی جومگەی ڕۆماتید بە هەڕەمەکی بۆ بەرنامەی یۆگای هەشت هەفتەیی یان لیستی چاوەڕوانی دیاریکران. نەخۆشی جومگەی ڕۆماتید نەخۆشییەکی ئازاربەخشە کە هەوکردنی جومگەکانی تێدایە، ساڵانە 54 ملیۆن ئەمەریکایی تووشی دەبێت و سیستەمی چاودێری تەندروستی 19 ملیار دۆلاری تێدەچێت. ئەو نەخۆشانەی کە ڕاهێنانی یۆگایان کردووە باشتربوونێکی بەرچاویان لە ئەزموونی ئازاری جەستەیی و تەندروستی گشتی و ژیان و تەندروستی دەروونیدا بینیوە و ئەم کەمبوونەوەی ئازارە نۆ مانگ دوای تەواوبوونی توێژینەوەکە بەردەوام بوو.

بەپێی توێژینەوەیەکی دیکە، ڕاهێنانی یۆگا دەتوانێت یارمەتی کەمکردنەوەی فشاری دەروونی و دڵەڕاوکێ و خەمۆکی خەڵک بدات، لەوانەیە باشتر بێت لە دەرمانە ئاساییەکان ئەگەر ڕۆژانە بۆ ماوەی زیاتر لە مانگێک وەرزش بکەیت. هەروەها یۆگا ڕێگایەکی کاریگەرە بۆ یارمەتیدانی خەڵک بۆ زاڵبوون بەسەر ئایدزدا. جێی سەرسوڕمان نییە کە ڕاهێنەرە ئاساییەکانی یۆگا دڵخۆشترن.

یۆگا دڵخۆشمان دەکات؟؟
لەوانەیە پەیوەندی هەبێت بە کاریگەرییەکانی لەسەر گۆڕانی لێدانی دڵ و دەمارەکان، بەپێی پێداچوونەوەیەک بۆ 59 توێژینەوە کە نزیکەی 2400 بەشداربووی تێدایە. ئەو کەسانەی کە ڕێژەی لێدانی دڵیان بەرزترە و چالاکی دەماریان هەیە، بە شێوەیەکی میهرەبانتر و میهرەبانترن کە ژیانێکی بەختەوەرتر دروست دەکەن.

یۆگا کیمیای مێشکمان دەگۆڕێت لە یەکێک لە لێکۆڵینەوەکاندا، چانتال ڤیلمۆر و هاوکارەکانی لە پەیمانگای نیشتمانی تەندروستی وێنەی ڕەنگی موگناتیسییان بەکارهێناوە بۆ لێکۆڵینەوە لە ماددەی خۆڵەمێشی لە مێشکدا، کە بە شێوەیەکی سروشتی لەگەڵ تەمەندا کەم دەبێتەوە. توێژەران بۆیان دەرکەوت کە پسپۆڕانی یۆگا ماددەی خۆڵەمێشی کەمتر کەمبوونەوەیان هەیە لەو ناوچانەی توێکڵی مێشک کە بەشدارن لە ئەزموونی حاڵەتە ئەرێنییەکانی وەک خۆشی و دڵخۆشی.

لە کۆتاییدا، یۆگا دۆزراوەتەوە کە چالاکی زیاد دەکات لە توێکڵی پێشەوەی مێشک و توێکڵی پێشەوەی مێشک کە پەیوەستە بە هاوسۆزی و سوپاسگوزاری و میهرەبانییەوە. بە واتایەکی تر، ڕاهێنانی یۆگا لەوانەیە یارمەتیمان بدات هەستی ئەرێنی زیاتر ئەزموون بکەین و زیاتر ئاڕاستە بین بەرامبەر ئەوانی تر، کە هەردووکیان دەتوانن بە تێپەڕبوونی کات دڵخۆشییەکی بەردەوام دروست بکەن.

 وتەی نووسەر: "هەشت ساڵ پێش ئێستا، من (جەیلیسا ژێنگ) چووم بۆ نیویۆرک. ئەوە جووڵەیەک بوو کە منی بەجێهێشت بەهۆی زۆرێک لەو خەباتانەوە کە ئەمڕۆ بڵاو بوونەتەوە: دڵەڕاوکێ، بێخەوی، کەمی حەزی خواردن و هەستی نائومێدی. دەرمان هیچی نەکرد، ئەگەر شتێک بێت، بۆ ئازارەکانم یۆگام کرد؛ بووم بە مامۆستای یۆگا وە لە ئەنجامدان و فێرکردنی ئەم ڕاهێنانە کۆنەی دڵخۆشی، سەرچاوەیەکی خۆڕاگری هەمیشە دەوڵەمەندترم دۆزیوەتەوە".

سەرچاوە: Why Yoga Is Good for Your Body and Brain, According… (berkeley.edu)