زەنگه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ لێیدا..مه‌ترسی له‌قاڵبدانى هه‌رێم هه‌یه‌

کوردستان

01/02/2021‌ 7175 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:

زه‌نگێكى مه‌ترسیدار لێده‌دات، تارماییەكی مەترسیدار بەسەر سەرمانەوەیەو هه‌موان هه‌ستی پێدەكەین، ئەوەی نایبیستێ‌و نایبینێ‌و هەستی پێناكات، ته‌نها ده‌سه‌ڵاتدارانى هه‌رێمى كوردستانه، ئەوان بێباكانە دەڕواننە ڕوداوەكان‌‌و به‌شێوه‌یه‌ك مامه‌ڵه‌ده‌كه‌ن وه‌ك په‌نده‌ كوردیه‌كه‌ ده‌ڵێت:"نه‌ بای دیوه‌و نه‌باران".

ئیدارەو حوكمڕانی هه‌رێمى كوردستان، كە ماوەی 30 ساڵە دوو حزب‌و ڕاستر گەر بڵێین دوو بنەماڵەی سیاسی حوكمڕانی دەكەن، خەون‌و ئامانجی گەلێكی ئەنفالكراوو قوربانی چەكی كیمیایی‌و دەیان ساڵەی خەبات‌و تێكۆشانی خەڵكەكەی بوو، هەر له‌سه‌ره‌تاى دامه‌زراندنیدا به‌هه‌موو خراپی‌و كەموكورتیەكانییەوە خەڵك پشتیوانی بوو، ئەوەش بەهۆی ئەوەی له‌ڕژێمى پێشوو پێى باشتربوو، خەڵك ئومێدێكیان لەپشت سەری خۆیان نابوو كە هەنگاو بەهەنگاو كەموكورتیەكان چاكدەبن‌و خراپییەكان دوردەخرێنەوە، بەڵام دواتر ئەو خەونەی خەڵك لەچاڵ نراو ڕۆژ بەڕۆژ دۆخەكە مەترسیدارترو پێداگری لەخراپییەكەوە بۆ خراپییەكی تر بەردەوامی پێدرا.

دۆخی  ئێستاى هه‌رێمى كوردستان بەتەواوەتی پێچەوانە بوەتەوە، دەسەڵاتداران نەویستیان گوێ لەدادی خەڵك بگرن، نە ئامادەبون ئەو ڕەخنانە ببیستن كە خەڵكانی دڵسۆزو كه‌سانى خه‌مخۆر ڕۆژبه‌ڕۆژ بەئاگایان ئەهێنانەوە، تاكار گەیشتە ئەوەی وەك دەڵێن، خەڵك لەدۆڵێك‌و ئەوانیش لەدۆڵیكی ترن.

ئێستا متمانه‌ى خه‌ڵك بەده‌سه‌ڵات له‌وپه‌ڕى لاوازیدایه‌، خواستی خۆڕادەستكردن بەبەغدای وێرانە، ڕوو لەهەڵكشانە، بێباكی دەسەڵات وایكردوە زۆرێك لەموچەخۆران دەیانەوێت بەپێ خاوسی ڕوو لەبەغدا بكەن، خەڵك هانا بۆ سەرۆك وەزیرانی عێراق دەبات‌و پشت لەپەرلەمانی كوردستان دەكات‌و ڕوو لەپەرلەمانی بەغدا دەكات تا قوتی ژیانی خۆیی‌و خێزانی مسۆگەربكات، دەستەی حوكمڕانیش لەولاوە زۆر بێباكانە دەڵێن:"ئێمە هەر ئەوەندمان بۆ دەكرێت، كێ ڕێگایەكی تری پێ شك دێت پێمان بڵێت".

ئەم قسەیە لەكاتێكدایە، میدیاكان پڕبون لەهات‌و هاواری قاچاخچێتی سنورەكان، بەڵگەكان ئەوەنە خراونەتەڕوو سواون، لە30 ساڵی ڕابردودا هیچ بەرپرسێكی گەندەڵی ئەم وڵاتە بەرەوڕوی دادگا نەكرایەوە، تاوان هەیەو تاوانبار دیارنییە، خەڵك ڕۆژبەڕۆژ هەژارترو حزبەكانیش دەوڵەمەندتردەبن، لەژێرەوە لەسەر پشك یەكن‌و لەمیدیاكان هێرشدەكەنەسەر یەكترو پەڕو باڵی یەکتر دەشکێنن، بەكورتی‌و كوردی فەزایەك لەهەرێم دروستكراوە، باری دەرونی هەموانی ئاڵۆزكردوە تەنها ئەوكاتانە زەردەخەنە ئەبینین كە لایەنەكان پێش دەستپێکردنی كۆبونەوەكانیان بۆ دیمەنی گاڵتەجاڕی كۆبونەوەكانمان بۆ نەقڵدەكەن‌و پێکەنینی دەستکرد نمایشدەکەن کە کەس نازانێت بەچی پێدەکەنن؟.

ئێستا زه‌نگه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ لێره‌‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات، دواى سه‌ردانه‌كه‌ى خلوسى ئاكار وه‌زیرى به‌رگرى توركیا بۆ عێراق‌و هه‌رێمى كوردستان مه‌ترسی له‌قاڵبدانى هه‌رێم خه‌ریكه‌ ده‌كرێته‌ ئه‌مرى واقیع‌و هه‌موان هه‌ست به‌م مه‌ترسیانه‌ ده‌كه‌ن ته‌نها سه‌ركردایه‌تى سیاسى كورد نه‌بێت.

ڕۆژنامه‌و ڕاگه‌یاندنه‌ جیهانیه‌كان‌و ڕاگه‌یاندنه‌كانى خودى توركیاش باس له‌ڕێكه‌وتنێك ده‌كه‌ن که‌ ئه‌نجامى سه‌ردانه‌كه‌ى وه‌زیرى به‌رگرى توركیایه‌ ئه‌ویش ئه‌نجامدانى شه‌ڕى نێوان كوردو كورد به‌به‌شدارى توركیا، لانى كه‌م شه‌ڕه‌كه‌ ئه‌گه‌ر به‌به‌شدارى پارتیش نه‌بێت له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌، هێزه‌كانى پێشمه‌رگه‌ى ڕۆژ تێیدا به‌شداردەبێت‌و دواتر به‌بیانوى پاراستنى سنوره‌كان، عێراق سوپاكه‌ى بۆ سنوره‌كانى هه‌رێمى كوردستان بجوڵێنێت‌و توركیا ئه‌وه‌ ناشارێته‌وه‌ دواین هه‌نگاوى له‌ده‌ره‌وه‌ى سنوره‌كان بۆ سه‌ر شنگال‌و له‌باربردنى ئه‌و ئیداره‌یە ده‌بێت كه‌ له‌و ده‌ڤه‌ره‌ بەهەمان فۆڕمی ڕۆژئاوا دروستكراوه.

له‌ڕوى ئابوریشه‌وه‌ دواین هه‌نگاوى لایه‌نه‌ شیعه‌كان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ داواده‌كه‌ن هه‌رێم سه‌رجه‌م نه‌وته‌كه‌ى ڕاده‌ستى عێراق بكات، ئه‌وان خۆیان دواى وه‌رگرتنى نه‌وته‌كه‌ به‌شێكى بگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ هه‌رێم بۆ پێدانى كرێى ده‌رهێنان‌و گواستنه‌وه‌ى نه‌وت‌و ئه‌گه‌ر هه‌رێم به‌م هه‌نگاوه‌ش ڕازینه‌بێت پێویستە سه‌رجه‌م دۆسیه‌ى نه‌وت ڕاده‌ستبكات.

هه‌ر له‌ڕوى ئابوریه‌وه‌ عێراق‌و توركیا ته‌نها به‌وه‌وه‌ نه‌وه‌ستاون كه‌ مه‌له‌فى نه‌وتى هه‌رێم بدرێته‌ ده‌ست به‌غدا، به‌ڵكو له‌هه‌وڵى كردنه‌وه‌ى ده‌روازه‌ى سنورى ئۆڤاكۆین كه‌ ئابورى هه‌رێم به‌كردنه‌وه‌ى ئه‌و ده‌روازه‌یه‌ ئیفلیج ده‌بێت‌و جوگرافیاى هه‌رێم له‌ترانزێتێكى بازرگانى نێوده‌وڵه‌تى ده‌بێته‌ هه‌رێمێكى په‌راوێزخراو.

له‌ڕوى سیاسیشه‌وه‌ هێزه‌ شیعیه‌كان به‌ئاشكرا هاوارده‌كه‌ن هاوپه‌یمانى شیعه‌و كورد كۆتاییهات‌و به‌ئاشكرا قه‌یس غه‌ز عه‌لى سه‌ركرده‌ى دیارى شیعه‌ ده‌ڵێت:"ئه‌و سه‌رده‌مه‌ به‌سه‌رچوو كورد هه‌وڵى به‌هێزكردنى خۆیى‌و لاوازبونى عێراق بدات‌و ئێستا لایه‌نه‌شیعیه‌كان ده‌یانه‌وێت‌و ده‌توانن عێراقێكى به‌هێزو یه‌كگرتوو بونیاد بنێن".

هەر پەیوەست بەم بابەتە بینیمان هەندێک لەسەرکردەو کوتلە پەرلەمانیەکان داوای نەهێشتنی پێکهاتەی سەربازیی هێزی پێشمەرگەو ڕادەستکردنی تەواوی مەلەفی نەوت‌و داخستنی نوێنەرایەتیەکانی حکومەتی هەرێمیان لەوڵاتانی دەرەوە دەکرد کە هەموو ئەمانە واتای لەقاڵبدان‌و بەرەو نەهێشتنی قەوارەی هەرێم دەەن بەدەستەوە.

دواى هه‌موو ئه‌م مه‌ترسیانه‌ى باسكرا بۆ پاراستنى خۆیان هەردوو هێزە سەرەكییەكەی هەرێم كە خاوەنی هێزی پێشمەرگەن، هه‌ریه‌كه‌و ده‌یه‌وێت له‌پاڵ وڵاتێكى دراوسێ خۆى له‌م گه‌رده‌لوله‌ بپارێزێت، یه‌كێتى به‌ره‌و ئێران‌و پارتیش به‌ره‌و توركیا.

پارتی‌و یەكێتی نایانەوێت چاو لەڕاستیەكان بكەن، ئێستا نە خەڵك وەك جاران پشتیوانیان دەكەن، نە دۆستەكانی دوێنێش ئامادەن وەك جاران داكۆكی لەم قەوارەیە بكەن، بۆیە بەدورنازانرێت ئه‌گه‌ر ئاشبه‌تاڵى ساڵى 1974 له‌سه‌ر ده‌ستى به‌غداو تاران بوبێت، ڕەنگە ئەمجار شكست‌و هەرەس لەئەنجامی ڕێككەوتنی ئەنكەرەو بەغدا دروستبێت، ئەوەی جیاوازە ئەوەیە هەرەسی شۆرش كتوپڕبوو، بەڵام هەرەسی ئەمجارە بەقۆناغبەندی دەبێت كە ئێستا قۆناغییەکەمی تێپەڕیوە.