شارپرێس:
موسڵ تازە لەدەست داعش رزگار بووە، كەچی‌ هێشتا بۆن‌و بەرامەی‌ ئەو گروپ لەسەر زۆر ناوەندی‌ هەستیاری‌ ئەو شارە ماوە.

كچە خوێندكارەكە بە دەنگێكی نزم بە هاوڕێ كوڕەكەی وت:"نامەوێت ئابڕووم بچێت" لە ترسانیشدا دەلەرزی، لە كاتێكدا كوڕەكە بە دەنگی بەرز هاواری دەكرد، لەكاتی دەمەقاڵەیەكیاندا لەگەڵ دوو ئەندامی بەدواداچوون لە زانكۆی موسڵ. دەمەقاڵەكە گەشتە ئاستی پاڵنان بەدەست‌و لە كۆتاییدا كوڕەكە رازیبوو لەگەڵیاندا بڕوات، لەبەرئەوەی لە تەنیشت هاوڕێ كچەكەیەوە دانیشتبوو.

ئەو رووداوە هەفتەی رابردوو لە یەكێك لە باخچەكانی زانكۆی موسڵ بەسەر سەمیر-ی خوێندكاردا هات، كە لەكاتی گەیشتنی بۆ بارەگای "ئاسایش‌و بەدواداچوون" لە حەرەمی زانكۆ هەردوو پێناسی خۆی‌و هاوكارە كچەی بەدەستی یەكێك لە كارمەندانی بەدواداچوونەوە بوو، بۆئەوەی لێكۆڵینەوەی لەگەڵ بكەن سەبارەت بەوەی بۆچی بەشێوەیەكی ئیستیفزازی پێكەوە بوون.

دوای ئەوەی خوێندكاران‌و چالاكوانان لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دەنگیان بەرزكردەوە‌و چەند چێرۆكێكی هاوشێوەی ئەوەی سەمیریان لە زانكۆ گێڕایەوە، سەمیریش بێدەنگی شكاند.

لەو كاتەدا موسڵ تازە ساڵ‌و نیوێكی لە رزگاربوون لە دەستی رێكخراوی "داعش" تەواوكردبوو كە بە سەدان ئەندامی لە "دیوانی حەسبە" تەرخان كردبوو بۆ سەپاندنی رێنماییە ئاینیە توندەكان بەسەر دانیشتووانی شارەكەدا كە سزای هەر ژنێكیان دەدا خۆی جوان بكردایە یان نیقابی نەپۆشیدایە یاخود بە تەنیا لەماڵ بهاتایە دەرەوە، ئەمە جگە لە سزادانی ئەو پیاوانەی جلوبەرگیان درێژبكردایە یان ریشیان بتاشیایە یاخود جگەرەیان بكێشایە، هەروەك تێكەڵاوبوونی هەردوو رەگەزەكەشیان قەدەغە كردبوو.

دوای ئەوەی هێزە عێراقییەكان لە 10ی حوزەیرانی 2017دا شارەكەیان كۆنترۆڵ كردەوە، چەند چالاكوان‌و بلۆگەرێك دەركەوتن كە داوای ئازادییە تایبەتییەكانیان دەكرد، لەكاتێكدا چەند رەوتێكی ئاینی هەبوون بەرهەڵستی ئەو پرسەیان دەكرد‌و هۆشیاریان دەدا لە شەپۆلێك بێ باوەڕی‌و هێرشێكی نامۆ لەدژی ئیسلام‌و نەریت‌و شوناسی كۆمەڵگە.

سەمیر هەناسەیەكی قوڵی هەڵمژی‌و بە كارمەندانی بەدواداچوونی وت: "من خوێندكاری كۆلیجی زانستم‌و كچە هاوڕێكەم لەگەڵدا بوو لە كۆلیجێكی دیكە‌و لە شوێنێكی گشتیدا پێكەوە دانیشتبووین، كێشە لەچیدایە؟".

وەڵامی ئەوانیش توند بو‌و، زمانێكی روونی تۆمەتباركردنی تێدابوو، پێم راگەیاندن كە ئێمە هاوكارین‌و كارێكمان نەكردووە مایەی شەرم یان زیانگەیاندن بێت بەكەس، بەڵام ئەوان دەنگیان بەسەرمدا بەرزكردەوە‌و رازی نەبوون پێناسەكەی خۆم‌و كچە هاوڕێكەم بۆ بگێڕنەوە‌و وتیان: "پێویستە بێتە ئێرە بۆئەوەی پەیوەندی بە خانەوادەكەیەوە بكەین‌و پێیان رابگەیەنین كە چی روویداوە".

سەمیر دەڵێت: "كاتێك گەڕامەوە بۆلای كچە هاوڕێكەم بینیم دەگری لەترسی ئەوەی كەسوكاری بە شتەكە بزانن‌و والێكبدرێتەوە كە لەدەرەوەی سنووری ئەخلاق بووە‌و چیرۆكەكە ببێتە ئابڕووچوون، ئەو كاتە رەنگە كەسوكاری بەتەواوی خوێندنی زانكۆی لێ قەدەغە بكەن".

دوای راوەستانی دەوام لە زانكۆ بەهۆی كۆنترۆڵكردنی شارەكە لەلایەن داعشەوە، ئێستا ژیانی بۆ گەڕاوەتەوە‌و زیاتر لە 32 هەزار خوێندكاری كوڕ‌و كچ لە پارێزگا جیاجیاكانی عێراقەوە لەخۆدەگرێت، بە مسوڵمان‌و مەسیحی‌و ئێزدییەوە، هەروەها گرنگترین دامەزراوەیشە كە هەمیشە رەوتە ئاینییەكان هەوڵ دەدەن هەژموونی خۆیانی تێدا بسەپێنن.

بەسەرهاتەكەی سەمیر‌و كچە هاوڕێكەی بێ گرفت تێپەڕی، ئەویش دوای ئەوەی پەنای بۆ ئەفسەرێك لە دەزگا ئەمنییەكان برد‌و توانی پێناسەكان وەربگرێتەوە، لە كۆتاییشدا وتی: "لەو رۆژەوە لە حەرەمی زانكۆدا یەكتریمان نەبینیوە، لە حەسبە دەترسین".

"فەرمانكردن بەچاكە‌و رێگری لە خراپە"
لەماوەی كەمتر لە 24 سەعاتدا نۆ شایەتیم لەبارەی ئەو جۆرە رووداوانەوە كۆكردەوە، خوێندكارێكی خوێندنی باڵا وتی: "لە كاتێكدا لەگەڵ خۆشەویستەكەم لە كافتیریای كۆلیجی پەروەردەوە دانیشتبووم، یەكێك لە ئەندامانی بەدواداچوون هات‌و داوای پێناسەكەمی كرد‌و بردمیە لاوە‌و وتی: "پێیان وتم كە دوو سەعاتە لێرە دانیشتوون‌و هەندێك شتتان كردووە‌و بەدەنگی بەرز پێكەنیون، فەرموو وەرە لەگەڵم بۆ كارگێڕی".

رەتمكردەوە‌و پێمڕاگەیاند، كە ئەركی ئەو پاراستنی ئاسایشە نەك فەرمانكردن بە چاكە‌و رێگری لە خراپە، داوایشم لێكرد بەڵگەیەكم بداتێ لەسەر ئەوەی من ئاداب گشتی یان ئەخلاقم پێشێل كردبێت، لە وەڵامدا وتی: "بەچاوی خۆم نەمبینیویت، بەڵام یەكێك لە پیاوەكانمان پێی راگەیاندوم".

كچە خوێندكار حەنانیش بە گاڵتەكردنەوە چیرۆكی خۆی گێڕایەوە‌و وتی: "لە كاتێكدا دەستیم گرتبوو لە تەنیشتم دانیشتوو، یەكێك لە تیمەكانی بەدواداچوون هەڵیانكوتایە سەرمان‌و پرسیارە باوەكەیان كرد: پێناسەكانتان؟".

تۆ كێیت‌و چی دەكەیت لێرە؟ ئەو پرسیارەیان لێكرد لەكاتێكدا لە پێناسەكەی ورددەبوونەوە، ئەویش وەڵامی دانەوە: ئەمە هاوسەرمە. بەڵام ئەو وەڵامە بەس نەبوو، داوای گرێبەستی هاوسەرگیرییەكەیان كردین! دواتر شتەكە بووە دەمەقاڵە لەنێوان ئەوان‌و هاوسەرەكەمدا‌و خەریك بوو دەبووە شەڕ.

كاتێك هاوسەركەم كۆلیجی بەجێهێشت‌و مەزاجمان تێكچووبوو، خواحافیزیم لێكرد‌و وتم: "چیتر ئێرە شوێنی رۆمانسییەت نییە، هەموو شتێك لە ماڵەوە دەكەین".

رەنگە مەسەلەكە لەسنووری تێكەڵاوبووندا نەوەستێت، بەڵكو سەر دەكێشێت بۆ لێپرسینەوە لە خوێندكارانی كچ‌و كوڕ لەسەر جلوبەرگەكانیشیان، فەرمانبەرێكی زانكۆش باسی بوونی لیژنەیەكی كرد لە زانكۆ كە ناوی (لیژنەی تەبەروج)ە ئەركەكەی بانگكردنی ئەو كچە خوێندكارانەیە كە جلوبەرگی تەسك یان كورت لەبەردەكەن، بۆئەوەی ئامۆژگاری‌و سەرزەنشت بكرێن.

هیچ رێنماییەك نییە تێكەڵاوبوون قەدەغە بكات

لەبەرانبەردا، دوای شكستی بەدەستهێنانی مۆڵەت لە سەرۆكی زانكۆ، سەرچاوەیەك كە دەسەڵاتی لێدواندانی نییە، رایگەیاند هیچ رێنماییەك نییە تێكەڵاوبوون قەدەغە بكات ئەگەر سەرپێچی نەبێت لە ئادابی گشتی‌و ئەخلاق.

وتیشی: "كاری لیژنەی بەدواداچوون بەو جۆرە نییە كە هەندێك لە چالاكوان‌و بلۆگەران وەسفی دەكەن وەكو كاری "حەسبە" وابێت، ئەوە ستەمێكی گەورەی تێدایە، بەڵكو كارەكەی هاتنەناوەوەیە لە كاتی روودانی شەڕێك یان سەرپێچی لەلایەن هەندێك خوێندكارەوە یان هاتنەژوورەوەی كەسانێكی رێگەپێنەدرا‌و بۆ ناو زانكۆ.

زۆرێك لە خوێندكارانی كوڕ‌و كچ رووبەڕووی پێشێلكاری یان هەراسانكردنی وەكو ئەوە نەبوونەتەوە كە هاوكارەكانیان پێشتر باسیان كرد‌و هەندێكیان دەڵێن: " لە فەیسبوكەوە نەبێت نەمانبیستووە"، بەهەمان شێوە د. هیجران ساڵحی مامۆستای كۆلیجی ئاداب قسەی كرد‌و وتی: "هەندێك خوێندكاری كوڕم بینیوە خوێندكارە كچەكانیان بێزار كردووە، بەڵام لە خوێندكارەكانم نەبینیوە یان نەمبیستووە كارمەندانی بەدواداچوون هەراسانیان كردبن".

تەنانەت سەرۆك بەشی یەكێك لە كۆلیجەكانی زانكۆ لە ئەكاونتی خۆی لە فەیسبوك نووسیویەتی: "بانگەوازێك بۆ باوكان‌و دایكان، سەردانی كچەكانتان بكەن لە خوێندنگە‌و پەیمانگا‌و كۆلیجەكانیان شتی سەرسوڕهێنەر دەبینن، پەیوەندی ناشرین، پێكەنین‌و سووكایەتی كە دەگاتە بەریەككەوتنی نێوان خوێندكارانی كوڕ‌و كچ، ماكیاژیان كردووە‌و لە كۆتایی دەوامیشدا دەیسڕنەوە، هەرچی سەیران‌و ئاهەنگەكانی دەرچوونیشە ئەوا كارەساتی گەورەن".

لە كۆتایی پۆستەكەشیدا كە پڕبوو لە ئامۆژگاری‌و ئایەتی قورئان‌و فەرموودەی پێغەمبەر، دەڵێت: "ئەگەر قسە لەسەر ئەو شتانەش بكەم كە لە پەیمانگا‌و كۆلیجەكان روودەدەن، ئەوا باوەڕ ناكەن، ئەخلاقی هەندێك خوێندكاری كچ داكەوتووە".

بەپێی شایەتی‌و پۆستی بلۆگەران، كێشەكە بۆ دوو مانگ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە لە سەرەتای ساڵی خوێندندا، بەڵام ئێستا وروژێندراوە دوای ئەوەی بەدواداچوون بینییان دوو خوێنكاری كوڕ‌و كچ لە نزیك كۆلیجی دەرمانسازی دانیشتوون‌و رێوشوێنی ئاسایی خۆیان گرتەبەر، پێناسەكانیان لێ سەندن‌و داوایان كرد خوێندكارە كچەكە بچێت بۆ لێكۆڵینەوە.

رەنگە ئەم هەڵسوكەوتانە لە ئێستادا مەودایەكی ئاینی روونیان وەرنەگرتبێت، بەڵام دەچنە چوارچێوەی بەرتەسككردنەوەی ئازادییەكان‌و هەوڵی چەسپاندنی جیاكاری نێوان نێر‌و مێ تەنانەت لە ناوەندی زانكۆییشدا.