پۆتین لەپرسی ناگۆڕنی كەرەباخ بێدەنگ نابێت

مەلەفی تایبەت

06/10/2020‌ 2260 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:

ئاژانسی هەواڵی بلۆمێرگ باسی لەوەكردوە، ڕەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆكی توركیا، سەركێشی بەو پەیوەندییانەوە دەكات كه‌ لەگەڵ ڤلادیمیر پۆتینی سەرۆكی ڕوسیادا هەیەتی، ئەگەری ئەوەش هەیە پەیوەندییەكان كۆتاییان پێبێت، ئەمەش بەهۆی پشتیوانیكردنی توركیا لەئازەربایجان لەو ململانێیەی لەگەڵ ئەرمینیادا هەیەتی.

ئاژانسی ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌شكردوه‌، پۆتین ئەو پەیامەی بەڕونی بەگوێی جیهاندا داوە كە ڕێگە بەهیچ هێزێك نادات چ ئەمریكا یان یەكێتی ئەوروپا یان چین، دەست لەكاروباری دەوڵەتانی پێشوی یەكێتی سۆڤیەت وەربدەن.

پێدەچێت ئەردۆغان لەو پەیامە حاڵی نەبوبێت، هەربۆیە لەبەرامبەر ئەرمینیادا پشتیوانی لەئازەربایجان دەكات، بەمكارەشی پەیوەندییەكانی لەگەڵ مۆسكۆ توشی مەترسییەكی گەورە دەكات.

ئاژانسەكە ئه‌وه‌شى بڵاوكردۆته‌وه‌، "ئەو هەنگاوەی ئەردۆغان لەتوركیا پشتیوانی لێدەكرێت، لەوانەشە لەئایندەدا ڕۆڵێك بەتوركیا ببەخشێت لەیەكلاییكردنەوەی پرسی ناگۆڕنی كەرەباخدا، بەڵام پێلێهەڵبڕینی زیاتری توركیا لەو پرسەدا، لەوانەیە كاردانەوەی چەند هێزێكی سەربازی لێبكەوێتەوە كە دەتوانن لەچەندەها گۆڕەپانی جۆراوجۆردا لێدانی كوشندە ئاراستەی بەرژەوەندییەكانی توركیا بكەن".

ئەلیكسەندەر دینكین-ی سەرۆكی پەیمانگای ئابوری جیهانی‌و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكانى ئەكادیمیای زانستەكانی ڕوسیا لەوبارەوە دەڵێت:"ئەردۆغان ئارامگرتنى پۆتین تاقیدەكاتەوە، ئەو بەر بەرە، زیاترو زیاتر پۆتین هەراساندەكات".

به‌گوێره‌ى ئاژانەسەكە، "سەرباری ئەوەی لای خۆرئاواییەكان واباوە كە ئەنكەرە دەستبەرداری خۆرئاواو ناتۆ بوەو لەمۆسكۆ نزیكبۆتەوە، بەڵام پەیوەندییەكانی نێوان ئەنكەرەو مۆسكۆ پێش تەنگژەی ناگۆڕنی كەرەباخ-یش هەر بارگرژاوی بون". 

ڕوسیاو فەڕەنسا دەڵێن:"توركیا چەكداری به‌كرێگیراوى سوری بۆ پشتیوانی ئازەربایجان لەناگۆڕنی كەرەباخ بردۆته‌ بەرەكانی جەنگ، ئەم هەنگاوەش ڕەهەندێكی ئاینی بەو ململانێییە دەبەخشێت لەنێوان موسڵمانه‌ ئازەرییەكان‌و مەسیحییە ئەرمەنییەكاندا، توركیاو ئازەربایجانیش ئەو تۆمەتانە ڕەتدەكەنەوە".

دینیكین دەڵێت:"ئەگەر بەشداری سوپای توركیا یان چەكدارە سورییەكان لەو ململانێیەدا پشتڕاستبكرێتەوە، ئەوا پرسەكە هێڵی سوری تێدەكەوێت‌و مۆسكۆش ئەو هێڵە سورە دەكێشێت، چونكە ئەمە ئەو فرە جەمسەرییە نییە كە پۆتین گەرەكیەتی".

مەولود چاوش ئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا-ش جەختی لەوەكردۆتەوە، ئەگەر باكۆ داوابكات، توركیا ئامادەیە هاریكاری زیاتری ئازەربایجان بكات، ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه‌ پێشتر لەئۆگستۆسی ڕابردودا، توركیاو ئازەربایجان مانوڕێكی هاوبەشی سەربازی فراوانیان ئەنجامدا.

ڕوسیاش هاوپەیمانییەكی بەرگری لەگەڵ ئەرمینیادا هەیە، چەك‌و تەقەمەنیش به‌هەردولا دەفرۆشێت، كرملین-یش ڕایگەیاندوه‌، پۆتین لە27ی سیپتێمبەرەوە بەتەلەفۆن دوجار لەگەڵ نیكۆل باشینیان-ی سەرۆك وەزیرانی ئەرمینیا قسەیكردوە، بەڵام هیچ پەیوەندییەكی بەئەردۆغان یان ئیلهام عەلییف-ی سەرۆكی ئازەربایجانەوە نەكردوە.

بەپێی قسەی گەورە بەرپرسێكی توركیا، ئەنكەرە بەتەنها لەبەرامبەر فشارەكانی ڕوسیا لەناوچەكە وەستاوە.

سنان ئۆڵجین توێژەر لەسەنتەری كارینجی ئەوروپا دەڵێت:"ئامانجی ئەردۆغان لەئازەربایجان پەراوێزخستنی (كۆمەڵەی مینسك)ە كە سەر بەڕێكخراوی ئەمنی‌و هاریكاری ئەروپایە، گەرەكیەتی لەئایندەدا لەدانوستانەكانی یەكلاییكردنەوەی پرسی كەرەباخدا پێگەیەكی هەبێت".

ئەمە پلانە ستراتیژییەكەی ئەردۆغان بۆ پەیداكردنی دەسەڵات‌و هەژمون كە پێشتر لەسوریاو لیبیاو خۆرهەڵاتی دەریای ناوەڕاست كاری لەسەركردوەو تاڕادەیەكیش سەركەوتووبوە، بەڵام ئەو پلانە مەترسیشی هەیە بۆسەر توركیا، چونكە ئەگەر دۆخەكە بەرەو هەڵكشانی زیاتر بچێت، ئەوا پۆتین دەتوانی لەسوریاو لیبیاو خۆرهەڵاتی دەریای ناوەڕاستدا وه‌ڵامی توركیا بداتەوە.

سەرۆكی ئازەربایجانیش لەلێدوانێكی تەلەفزیۆنیدا بۆ كەناڵی ئاسمانی (تی ئاڕ تی) بەڕونی باسی لەوەكرد، لەدوای ڕاگەیاندنی ئاگربەست، دەبێت توركیا لەپڕۆسەی ئاشتی لەناگۆڕنی كەرەباخدا ڕۆڵی هەبێت.

ئامادەكردن‌و وەرگێڕانی: لوقمان حاجی قادر
سەرچاوە: پێگەی ئەلەكترۆنی ئەحوال توركیا