شارپرێس:

وێنەیەكی گەورەی عەبدوڵا ئۆج ئالانی سەرۆكی پارتی كرێكارانی كوردستان و چەند شەهیدێكی ئەو حزبە، ئاماژەن بۆ دەروازەی چوونە ناو چیای قەندیلی سەر سنوری عیراق – ئێران كە ماوەی 20 ساڵە قەڵایەكی پتەوی پارتی كرێكارانی كوردستانە.

لە هیچ شوێنێكی ئەو ناوچەیە گەریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستان نابینی، تەنانەت لەو خاڵی پشكنینیەی لەوێ بەرچاو دەكەوێت.

لە دوو ساڵی ڕابردوودا فڕۆكە بێ فڕۆكەوانەانی توركیا كاریگەرییەكی بەرچاویان هەبووە لەسەر سرووشتی بەرێوەچوونی ململانێی نێوان ئەنقەرە و پەكەكە، بەڵام هێشتاش ململانێكە یەكلایی نەبۆتەوە.

گەریلاكانی پەكەكە لەو ناوچەیە بەرەو گوندی بۆكریسكان بە ماتۆڕ لە هاتوچۆدان و چاودێری ناوچەكە دەكەن، وێنەیەكی گەروەی عەبدوڵا ئۆج ئالان لەو گوندەدا بەرچاو دەكەوێت، تەنها چەند ماڵێكی كەم و سەوزەفرۆشێك و نەخۆشخانەیەكی بچوك و باڵەخانەیەكی شارەوانی لێیە كە بە گوێرەی سیستەمی كۆنفیدڕاڵی دیموكراسی لە لایەن ئەو حزبەوە بەڕێوەدەبرێت.

محەمەد كە دانیشتوویكی ئەو گوندەیە دەڵێت: لە 2009 وە ئەم سیستەمە لێرە پەیڕەو دەكرێت، لەوساوە 63 گوندی ئەم سنورە بەڕێوەدەبرێت كە ژمارەی دانیشتوانەكەی 3000 كەسن، لە هەوڵداین لایەنی كەمی خزمەتگوزاری ئاو و كارەبا و تەندروستی و ڕێگاوبانیان بۆ دابین بكەین.

حەسەن ڕۆژنامەنووسێكی پێشووە و تەمەنی 32 ساڵە و هاوسەرۆكێكی ئیدارە مەدەنییەكەی قەندیلە. دوو ساڵ جارێك هەڵبژاردن لەو ئیدارەیەدا دەكرێت، هەر گوندە و نوێنەری خۆیان هەڵدەبژێرن و ئەوانیش بە دەنگدان ستافی ئیدارە مەدەنییەكە دادەنێن.

حەسەن دەڵێت: " كەم وایە حكومەتی هەرێمی كوردستان هاریكاری ئەو ناوچەیە بكات، لە ساڵی 2017 وە پەیوەندی نێوان ناوچەكە و پارتی دیموكراتی كوردستانیش كە پارتی فەرمانڕەوای هەرێمی كوردستان بە تەواوی پچڕاوە.

لە ساڵی 1984 وە پارتی كرێكارانی كوردستان دژ بە توركیا لە شەڕدایە، لە 1998 وە سەربازگەكانی خۆیان لە ناوچەی بیقاعی لوبنانەوە گواستۆتەوە قەندیل.

لە ئێستادا ململانێیەكی توند لەو ناوچەیە لە نێوان ئەنقەرە و ئەو حزبەدا لەئارادایە، بە تایبەتی دوای ئەوەی 13 بەندكراوی تورك لە یەكێك لە ئەشكەوتەكانی بن دەسەڵاتی پەكەكە كوژران، توركیا ئۆباڵەكەی دەخاتە ئەستۆی پەكەكە و پەكەكەش دەڵێت بەندكراوەكان بە هۆی بوردومانی فڕۆكە جەنگییەكانی توركیاوە كوژراون.

لە 23 ی ئیپڕیلی ڕابردووەوە ئەنقەرە هەڵمەتێكی سەربازی بەرفراوانی دژ بەو حزبە لە هەرێمی كوردستان دەستپێكردووە و بنكەی سەربازی زۆریشی لە هەرێمەكە جێگیر كردوون.

محەمەد دەڵێت بە بەردەوامی فڕۆكە بێفڕۆكەوانەكانی توركیا ناوچەكەیان بۆردومان دەكەن، بەڵام لەو چەند مانگەی  پێشوودا بۆردومانەكان چڕتر بوونەوە، گوندنشینەكان ترسێكی زۆریان لێنیشتووە و زۆریان ناوچەكە چۆڵ دەكەن.

شوێنەواری بۆردومانە ئاسمانییەكانی توركیا بە زەقی لە ناوچە بەرچاو دەكەون، لە ساڵی 2015  لە گوندی زارگەلی كە تەنها 3 میل لە گوندی بۆكریسكانەوە دووەرە، 8 كەس مەدەنی بە هۆی ئەو بۆردومانە ئاسمانییانەوە كوژران.

لەو ساوەی لە ساڵی 2015 ئاگربەستی نێوان توركیا و پەكەكە كۆتایی هاتووە، هێرشە ئاسمانییەكانی ئەنقەرە بۆ سەر ناوچەكە زیادیان كردووە، بە گوێرەی ڕاپۆرتێكی ڕێكخراوی هیۆمان ڕایتس ۆچ لە تەمووزی 2020، ئەو هێرشانە زیانێكی گەورەی ماددی و گیانیان بە دانیشتوانی ناوچەكە گەیاندووە.

بە گویڕەی ڕاپۆرتێكی Christian Peacemakers Teams زیاتر لە 1500 كەس لە 22 گوندی دانیشتوانی ناوچەكە لە ترسی ئەو هێرشە ئاسمانییانەی توركیا بۆ سەر هەرێمی كوردستانی عێراق ماڵەكانیان چۆڵكردووە كە بەشێكیان لە كەمینە ئاینییە مەسیحییە ئاشوورییەكانن.

وتەبێژی فەرمی پەكەكەش لە قەندیل لەو بارەوە دەڵێت كە ئامانجی ڕاستەقینەی توركیا لەو هێرشانە داگیركردنی تەواوی خاكی باشوری كوردستان و لەباربردنی دەستكەوتەكانی گەلی كوردە لەو پارچەیە، هەروەها ملكەچپێكردنی كورد و مەسیحی و سریانەكان و باقی دیكەی پێكهاتە نەژادی و ئاینییەكانی دانیشتوانی ئەو ناوچەیەیە.

وتەبێژەكەی پەكەكە توركیای بە بەكارهێنانی چەكی كیمیایی تۆمەتبار كردووە كە زیانێكی گەورەی بە ناوچەكە گەیاندووە.

ئەم هێرشانەی توركیا بۆ سەر ناوچەكانی هەرێمی كوردستان پەیوەندییە دبلۆماسییەكانی نێوان ئەنقەرە و بەغدایان ئاڵۆز كردووە، بۆیە لە 3 مایۆی ڕابردوو عێراق بانگێهشتی باڵوێزی توركیای لە بەغدا كردووە و ناڕەزایی توندی دەربڕیووە سەبارەت بە سەردانی خڵوسی ئاكاری وەزیری بەرگری توركیا بۆ یەكێك لە بنكە سەربازییەكانی وڵاتەكەی لە هەرێمی كوردستان.

عومەر جیلیك- ی وتەبێژی پارتی داد و گەشەپێدانیش هۆكاری هێرشەكانی توركیای بۆ بوونی گەرێلاكانی پەكەكە گێراوەتەوە و وتیشی كە هێرشەكانی دەوڵەتی توركیا بۆ سەر ئەو ناوچانە شەرعین.

لەم ساڵانەی دوایدا پارتی دیموكراتی كوردستان كە فەرمانڕەوایی هەرێمی كوردستانە، پەیوەندییە ئابوورییەكانی لەگەڵ توركیادا پەرەپێداوە و ڕێگەی بە توركیا داوە چەندەها بنكەی سەربازی لە هەرێمەكە دابمەزرێنێت.

بە هۆی ئەو هێرشانەی توركیاوە چەند پێشمەرگەیەك لە هێزەكانی سەربازییەكانی هەرێمی كوردستان كوژراون، پێكدادانی سەربازیش لە نێوان پەكەكە و هێزەكانی پێشمەرگەدا ڕوویداوە، بۆیە حكومەتی هەرێمی كوردستان لە 5 ی مایۆی ڕابردوو داوای لە پەكەكە كردووە گەریلاكانی لە خاكی هەرێمی كوردستان بكشێنێتەوە. لەولاشەوە پەكەكە ئەوەی ڕەتكردۆتەوە كە ئەوان هیچ پێشمەرگەیەكیان كوشتبێت، پێشی وایە كە كوژرانی ئەو پێشمەرگانە هۆكارەكەی یان مینی چێنراوی زەمینی یان هێرشی ئاسمانی فڕۆكەكانی توركیایە.

زاگرۆس هیوا لەوبارەوە دەڵێت: توركیا چاوی بڕیوەتە خاكی هەرێمی كوردستان و بە ئاشكرا گوزارشتیان لەو چاوچنۆكییەیان كردووە و چەند شڕۆڤەكارێكی توركیش بە ئاشكرا باسیان لەو چاوتێبڕینە كردووە، ئەوان نایشارنەوە كە ئامانجیان داگیركردنی چەند بەشێكی خاكی سوریا و عێراقە كە ڕۆژێك لە ڕۆژان لەبن دەستی ئیمپڕاتۆڕیەتی عوسمانی بووە.

 مانوێل مارتۆرێل- ی رۆژنامەنووسی بەناوبانگی ئیسپانی و شارەزا لە كاروباری كوردی لەوبارەوە وتی كە هێزە سیاسییە دەمارگیرە شوڤێنییەكانی توركیا ناوە ناوە گوزارشت لەو نیەت و نیازە چاوچنۆكانەی خۆیان دەكەن، هەروەها وتیشی كە هەریەك لە پارتی دیموكراتی كوردستان و ئەنقەرە پەكەكە بە مەترسی دەزانن بۆ سەر بەرژەوەندییەكانیان، بەڵام هەم پارتی دیموكراتی كوردستان و هەم حكومەتی عێراق ناتوانن بەر بە بوونی توركەكان بگرن لە خاكی عێراقدا كە بۆتە مایەی پێشێلكاری گەورەی مافەكانی مرۆڤ لەو ناوچەیەدا.

گوندنشینەكانی قەندیل دەڵێن كەم وایە دەنگی فڕۆكە جەنگییە بێفڕۆكەوانەكانی توركیا لە ئاسمانی ناوچەكە ببڕێت، ئەمە بۆتە بەشێك لە ژیانێكی ڕۆژانەمان، بەڵام هێشتا چەند خێزانێكی شوانكارە لەو ناوچانە درێژە بە ژیانی ڕۆژانەی خۆیان دەدەن و بەرگەی ئەو دۆخە ناهەموارە دەگرن.
گوندی كۆمیتان یەكێكە لەو گوندانەی ناوچەكە كە تەنها ماڵێكی لێماوە كە سەرۆك خێزانەكە ناوی (نەبی) یە.

 گوندنشینێكی دیكە گوتی: " ئێمە 40 ماڵ بووین، بەڵام ئێستا تەنها خۆم لە گوندەكەم، لە ساڵی 2018 بە هۆی هێرشە ئاسمانییەكانەوە یەكێك لە خزمەكانم كوژرا و دواتر ماڵەكەی منیشیان خاپور كرد.

پێشتر و لە سەردەمی سەدام حوسێندا، هەم سەدام و هەم ئێرانییەكان هەركات بیان ویستبایە ئەو ناوچانەیان بۆردومان دەكرد، جگە لەمەش ئەم ساڵ بە هۆی وشكەساڵییەوە كێشەیەكی دیكەی گەورەیان بۆ دروست بووە، ئەوان وتیان كە چاوەڕێی دابارینی باران دەكەن، كەچی لە بری باران بۆمب- یان بەسەردا دەبارێنن.

پێگەی ئەلەكترۆنی : MIDDLE EAST EYE
نوسينی: كارلۆس زوروتوزا
وەرگێڕانی: لوقمان حاجی قادر