پاریس بەغدای دەوێت؛ خەونی شەیتان لە بەهەشتدا

ڕاپۆرت

02/09/2025‌ 1280 جار خوێندراوه‌ته‌وه


دوابەدوای پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەی نێوان محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق و ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا، ڕۆڵی فەرەنسا لە عێراق زیاتر دەرکەوتووە، ئەمەش لەچوارچێوەی گۆڕانکارییە ناوچەیی و نێودەوڵەتیەکاندا. چاودێران ئاماژە بەوە دەکەن کە دیدگای پاریس تەنیا لە پەیوەندییە دووقۆڵییەکاندا سنووردار نییە، بەڵکو عێراق وەک دەروازەیەکی ستراتیژی دەبینێت کە ڕەهەندە سیاسی و ئابووری و دیپلۆماسییەکان تێکەڵ دەکات. 

شرۆڤەکاری سیاسی مەجاش ئەلتەمیمی بە عالەم ئەلجەدیدی ڕاگەیاندووە، "پەیوەندییەکانی عێراق و فەرەنسا ئەمڕۆ شاهیدی چونەپێشەوەی بێ وێنەی پاریس و بەغدان، دوای کشانەوەی ئەمریکاش لە عێراق، ئێستا هەموو چاوەکان لەسەر پاریسن.

ئەلتەمیمی وتیشی: پاریس دان بە گرنگی بەغدا دەنێت کە نوێنەرایەتی خاڵێکی ستراتیژی هاوسەنگی نێوان کەنداو و ئێران دەکات و کرانەوە بەڕوویدا ڕۆڵێکی کاریگەر و سیاسی و ئابووریی پێدەبەخشێت.

سەبارەت بەوەی ئایا هەنگاوەکانی فەرەنسا هاوکاتە لەگەڵ کشانەوەی ئەمریکا، دووپاتی دەکاتەوە کە "فەرەنسا تەنها بۆ پڕکردنەوەی بۆشایی واشنتۆن هەنگاو نانێت، بەڵکو هەوڵدەدات عێراق وەک پردێک بەکاربهێنێت بۆ ناردنی پەیام بۆ تاران و هاندانی بۆ بەشداریکردن لە دانوستانە ئەتۆمییەکان".

لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت "ڕەهەندی ئابووری بە توندی لە پاڵنەرەکانی فەرەنسایە بۆ نزیکبوونەوە لە عێراق، چونکە پاریس گرەو لەسەر گرێبەستی وزە و ژێرخانی ئابووریی دەکات، بەتایبەتی لە ڕێگەی کۆمپانیای وزەی فەرەنسی تۆتال ئینێرجیزەوە". ئاماژە بەوەش دەکات کە "پەیوەندی نێوان سودانی و ماکرۆن تەنها پرۆتۆکۆلی نییە، بەڵکو ڕەنگدانەوەی خواستی فەرەنسایە بۆ گۆڕینی عێراق بۆ هاوبەشێکی سەرەکی لە هاوسەنگی ناوچەکە و داڕشتنی قۆناغی پاش کشانەوەی ئەمریکا".

ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا ڕۆژی شەممە پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ سودانی ئەنجامدا، لەو تەلەفۆنەدا پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان هەردوو وڵات و ڕێگاکانی پتەوکردنی هاوبەشی و هاوکاری لە بوارە جیاجیاکاندا گفتوگۆیان لەسەرکرا، جگە لە تاوتوێکردنی پرسە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان.

لای خۆیەوە، توێژەری سیاسی ماهر جودە عالەم ئەلجەدیدی ڕاگەیاندووە، "لە دوای کشانەوەی بەریتانیا لە یەکێتی ئەوروپا، فەرەنسا هەوڵی داوە پێشەنگایەتی ئەوروپا بکات، بەتایبەتی لە ڕێکخستنی کارنامەی نوێی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا".

جوودە دەشڵێت، "بە دڵنیاییەوە فەرەنسا ئاواتەکانی وەبەرهێنانی لە کەرتەکانی نەوت و وزە و ئاوەدانکردنەوەدا هەیە و عێراق خاوەنی توانایەکی گەورەی ئابووری و داراییە". دەشڵێت، "ئەمریکا ڕێگە بە ڕۆڵی فەرەنسی نادات لە عێراقدا، چونکە ئەو خاوەنی ئەو هێزەیە کە لە پشت گۆڕانکارییەکاندایە، پارە و چەکی بەرچاوی دابینکردووە و زیانی گیانی لێکەوتووە، ئەمانە شتگەلێکن کە ناتوانێت وازی لێبهێنێت، بەتایبەتی کە ناوچەکە نوێنەرایەتی پێویستییەکی ستراتیژی دەکات بۆ ئەمریکا".

دەشڵێت "فەرەنسییەکان هیوایان بە کشانەوەی ئەمەریکایە بۆ ئەوەی بۆشایییەک بۆ پاریس دروست بکات تا بقۆزرێتەوە"، بەڵام لە هەمان کاتدا ئەمە بە "خەونی شەیتان لە بەهەشتدا وەسف دەکات، بەو پێیەی واشنتۆن زیاتر لە دوو دەیە لە عێراقدا ئامادەیە".

توێژەرەکەی کاروباری سیاسی ئاماژە بەوە دەکات کە "ئیدارەی ئەمەریکا سەرکردایەتی پرۆسەی سیاسی دەکات، باوەڕیش ناکات لە عێراق بکشێتەوە". ئەو پێی وایە "ئەوەی لەم چوارچێوەیەدا پێشنیار دەکرێت، تەنیا بابەتی تاکتیکی و میدیاییە، پەیوەندی بە گۆڕانکاریی جەوهەریی نیە و زیاتر گۆڕینی شوێنەکانە. هەروەها ڕەنگە بەشێک بێت لە میتۆدەکانی فشارخستنە سەر سیاسەتمەداران و شەڕی دەروونی دژی ئێران".

ئەم هەنگاوەی فەرەنسا لە کاتێکی هەستیاردایە، هاوکاتە لەگەڵ کشانەوەی بەشەکی ئەمریکا لە عێراق. ئەمەش پرسیاری دروستکردووە کە ئایا پاریس بەدوای پڕکردنەوەی بۆشایییەکی ئەگەریدا دەگەڕێت یان کاردەکات بۆ ئەوەی لە هەمان کاتدا بوونی خۆی بەهێزتر بکات، ئەمەش وای لێدەکات ڕۆڵێکی زیاتر بگێڕێت لە داڕشتنی هاوسەنگییە ناوچەییەکانی داهاتوودا.