بەدیلەكە گەرەنتی تێدابووەو رەتكراوەتەوە
دەقی نامەكەی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بۆ بارزانی وەك بەدیلی دواخستنی ریفراندۆم ئاشكرادەكرێت

کوردستان

14/10/2017‌ 13887 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:
رێكس تێلەرسۆن، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا دوو ڕۆژ پێش ڕیفراندۆمی هەرێم، نامەیەكی ئاڕاستەی مەسعود بارزانی كردووەو تێیدا وەك بەدیلی پڕۆژەكە چەندین بابەتی خستووەتەڕوو لەوانەش داننان بەریفراندۆم ئەگەر بەغدا لەماوەی سالێكدا رێكەوتنەكانی جێبەجێنەكرد.

ریكس تیڵەرسن، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لەنامەكەدا، كە ناوەڕۆكەكەی كەناڵی ئێران ئارتی بڵاویكردووەتەوە، پشتگیری واشنتۆنی بۆ جێبەجێكردنی چەند خاڵێك دەربڕیووە لەماوەی ساڵیكدا، كە بریتی بوون لەجێبەجێكردنی مادەی ١٤٠ و جێبەجێكردنی ڕێككەوتنی دابەشكردنی دەسەڵات‌و كێشەكانی پێشمەرگە‌و فڕۆكەوانی  مەدەنی.

ئەمە دەقی نامەكەی ریكس تیڵەرسن، وەزیری دەرەوەی ئەمریكایە، كە دوو ڕۆژ پێش ڕیفراندۆم بۆ بارزانی ناردبوو.

بەرێز سەرۆك بارزانی...
بەناوی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا رێزی زۆر بۆ بەرێزتان و خەڵكی هەرێمی كوردستانی عێراق دەنوێنین، پێكەوە، چەندین دەیەیە، پەیوەندیەكی مێژوی لەنێوانمان بنیاتنراوە وە مەبەستی ئێمەیە وە پەیوەستبونیشمانە بەوەی ئەم پەیوەندیە بەهێز تر بكەین بۆ چەندین دەیەی تر. لە سێ ساڵی رابردوە بەتایبەت، هاوبەشی بەهێزكان وە بریاری ئازایانەی تۆ بۆ هەماهەنگی تەواو لەگەڵ هێزە ئەمنیەكانی عێراق بویە هۆی تێكشكاندنی شەپۆلی داعش. ئێمە ئەوە بەرز دەنرخێنین وە هەرگیز قوربانی دانی پێشمەرگە لەبیر ناكەین لە شەری هاوبەشمان دژ بە تیرۆریزم.

لە ئێستادا پرسیاری ریفراندۆم لەبەردەممان دایە كە بریارە لە 25 ی ئەیلو سازبكرێت دەربارەی ئایندەی هەرێمی كوردستان. ئێمە نیگەرانیەكان خۆمان دەربری. ئەم نیگەرانیانەش وەك شەری بەردەوام دژی داعش، لەوانە ئۆپەراسیۆنی رزگاركردنی حەویجە، نادڵنیایی هەرێمی لە ناوچەكە، وە پێویستی تەركیزكردن لە گێرانەوەی ئارامی بۆ ناوچە رزگاركراوەكان بەشێوەیەك نەهێڵین داعش هەرگیز بگەرێتەوە. بەمهۆیەوە، داوا لە بەرێزتان دەكەم بەدیلەكە قوبڵ بكەن، كە ئێمە باورەمان وایە باشتر یارمەتیتان ئەدات بۆ بەدەستهێنانی خەونەكانتان، وە دڵنیای ئەدات لە ئارامی و ئاشتی لەبەرامبەر پێویستی شەر دژی داعش.

ئەم پرۆپۆزەڵە بەدیلە چوارچێوەیەكی تازە وە خێرا دروست دەكات بۆ دانوستان لەگەڵ حكومەتی ناوەندی و سەرۆك وەزیران عەبادی. ئەم چوارچێوەیە خێرایە ئەجێندایەكی كراوە لەخۆ دەگرێت بۆ یەك ساڵ زیاتر درێژە ناكێشێت وە ئەشتوانرێت درێژ بكرێتەوە. ئامانجی ئەمەش چارەسەركردنی هەموو كێشە هەڵواسراوەكانی نێوان هەولێر و بەغداد و سروشتی ئایندەی پەیوەندی نێوان هەردولا. وە ئێمە پێویستییە دارایی و ئەمنیە ئانییەكانتان لەبەرچاو دەگرین.

جەنابی سەرۆك، من لە ترس و نیگەرانیەكانتان لە دەیە رابردو تێدەگەم، وە بەراستی ئەو هەڵە مێژویو ئازارانەی دەرهەق بە كورد كراوە لە ساڵی 1921 ەوە لەبەرچاوە. ئێمە هاوراین لەپێویستی رێگە چارەیەكی بۆ پێشەوەمانبات كە پێویستی و داواكاری سەرجەم رەگەز و پێكهاتە و ئیتنیكیەكان كە لەم زەویە مێژویە دا دەژین دابین بكات. ئەمە بنەمایەكی گرنگە بۆ ئاسایشی هەرێمەكەتان، وە پاراستنی ئاسایشتی نیشتیمانی خۆتان. لەبەر هەموو ئەم هۆكارانە، ئەوە سیاسەتی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكایە لەژێر ئیدارەی سەرۆك ترەمپ كە هەمووشتێك بكەین كە لە توانای ئێمەدایە بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان هەولێر و بەغداد، وە دڵنیای بدەین كە هێز و قورسایی تەواوی ئێمە لە پشت ئەم چوارچێوەی دانوستانەوەیە.

لەوەش زیاتر، ئێمە ئامادەین بۆ كارئاسانیكردن بۆ ئەوەی ئەنجومەنی ئاسایش بەزوترین كات ئەم بەدیلە پەسەند بكات وە بۆ پشتیوانی زیاتر بەشداری تەواوی نەتەوە یەكگرتوەكان مۆسگەر دەكەین بە هاوبەشی لەگەڵ هاوپەیمانەكانی وەك بەریتانیا و فەرەنسا. ئەمە دەرفەتێكی ناوازەیە كە ئێمە بەوپەری رێزەوە داوادەكەین قوبڵی بكەن وەك بەدیل بۆ ئەم ریفراندۆمەی ئێستا، كە ئێمە باوەرمان وایە ئەم ریفراندۆمە دەرئەنجامی مەترسیداری ئەبێت، وە بەپێچەوانەوە ئەبێتە هۆی پاشەكشە لە ئامانجەكانتان.

بە لەبەرچاوگرتنی مێژوی گەلی كورد، ئێمە دەزانین تۆ ئەم پرۆپۆزەڵە بۆ دیالۆگ وەك دوا چانس تەماشا دەكەیت. ئێمە باوەرمان وایە كە ئەمە چانسێكە شیاوی ئەوەیە كە قەبوڵی بكەن - بەتایبەت دوای سەركەوتنە مێژویەكانی ئێوە دژ بە داعش، و هەماهەنگی بێ پێشینەی سوپای عێراق و پێشمەرگە و كۆمەڵگەی نێودەولەتی. لەكۆتای ئەم پرۆسەیەدا، بەبێ گومان ئەگەر گفتوگۆكان نەگەشتە دەرئەنجامێكی قوبڵكراو بۆ هەردولا یان شكستیهێنا بەهۆی نەبونی نیازباشی لەلایەن بەغداوە، ئێمە داندەنێی بە پێویستی سازكردنی ریفراندۆم.

وەك پشتیوانی و ئیلتزامی ئێمە بۆ سەرخستن و پشتیوانی كردنی ئەم دیالۆگە - وەك بەدیلێك بۆ ریفراندۆم -  ئێمەش داوای ئیلتیزامی ئێوە دەكەین لەم خاڵانەدا.

یەكەم، دانوستانكردن لەگەڵ بەغداد خاڵی سەرەكی یە بۆ لێكتێگەشتن و رێكەوتنی هاوبەش بۆ سروشتی ئایندەی پەیوەندی نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق. ئەوەش بە بونی فیدرالیزمێكی كارا یان شێوەیەك لە كۆنفیدرالیزم یان سەربەخۆی، پێویستە لەسەر بنەمای رێكەوتنی و دانوستانی ئاشتیانە بێت.

دووەم، هەرێمی كوردستان و هێزی پێشمەرگە وەك هاوبەشی گرنگی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش بمێنێتەوە، پشتیوانی هاوپەیمانی بەردەوام دەبێت، و ئێوەش بەردەوام بن لە هەمانهەنگی مێژوی لەگەڵ هێزە ئەمنیەكانی عێراق. ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا هەوڵەكانی خۆی خێرا دەكات بۆ پێكهێنانی میكانیزمی ئاسایشی هاوبەش بەتایبەت لە ناوچەكانی وەك شەنگال كە دوای داعش نائارامی تێداماوە. پێویستە هەردولامان كاربكەین بۆ دابینكردنی ئاسایش بۆ ناوچە هەستیارەكان.

سێیەم، سنوری هەرێمی كوردستانی عێراق بە دانوستان لەگەڵ بەغداد یەكلای دەبێتەوە بەپێی برگەكانی مادەی 140 ی دەستور. ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا بە هاوبەشی لەگەڵ یو ئێن و حكومەتی عێراق كاردەكات بۆ خێراكردنی جێبەجێكردنی ئەمە لە هەمان ئەو سەقفە زەمەنییە لەسەرەوە باسكراوە.

چوارەم، ئێمە چاوەرواندەكەین ئێوە هەوڵەكانی خۆتان بخەنەگەر بۆ هەماهەنگی كردن لەگەڵ حكومەتی ئێستای عێراق بە سەرۆكایەتی حەیدەر عەبادی، وە بەشداریكردن لە هەڵبژاردنی نیشتیمانی نیسانی 2018، وە رۆڵی ئیجابی خۆتان لە بەغداد بخەنە گەر بۆ دروستكردنی حكومەتی داهاتو دوای هەڵبژاردنەكان. سەركردایەتی ئێوە وەك پیاوی دەوڵەت زۆر گرنگە بۆ دابینكردنی ئارامی بۆ تەواوی ناوچەكە دوای داعش.

هاوشانی چاوارچێوەی دیالۆگ، ئێمە پشتیوانیتان دەكەین بۆ بەخێرای چارەسەركردنی ئەم گرفتانە لەماوەی یەك ساڵ دا.

١ جێبەجێكردنی تەواوی رێكەوتنەكانی بواری دابەشكردنی دەسەڵات و سەروەت.

٢ جێبەجێكردنی مادەیی ١٤٠

٣ چارەسەركردنی كێشەكانی تر وەك پێشمەرگە، فرۆكەوانی مەدەنی، نوێنەرایەتی دبلۆماسی و ئەوانتی تر.

ئێمە باوەرمان وایە كە ئەم نامەیە وە ئازایەتی ئێوە بۆ بریاردان بنەمایەك دەبێت بۆ دەرفەتێكی مێژوی لەنێوان هەرێمی كوردستان و ئەمریكا و حكومەتی عێراق لەدوای قوربانیدان و سەركەوتنی هاوبەشمان بەسەر داعش دا. بەناوی گەلی ئەمریكا و سەرۆك دۆناڵد ترەمپ و تەواوی تیمی ئاسایشی نشیتمانی شەرەفمەندین بە كاركردن لەگەڵ ئێوە.

رێزی زۆرم، ریكس تیڵەرسن

بەپەلە