دوای ئەبوبەكر بەغدادی "داعش كۆتایی نایەت"

جیهان

29/10/2019‌ 701 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:
ئەبوبەكر بەغدادی ڕۆیشت، بەڵام داعش هێشتا زیندووە- و دەتوانێت جارێكی تر خۆی ئامادەبكاتەوەو هێرش ئەنجامبدات، ئەوە ناونیشانی راپۆرتێكی كەناڵی سی ئێن ئێنی ئەمریكییە، كە دوای كوشتنی بەغدادی لە 27ی ئەم مانگە ئامادەیكرد.

بەپێی راپۆرتەكە، ئەبوبەكر بەغدادی، سەركردەی داعش كوژرا، ئەو پیاوەی سەركردایەتی دەوڵەتێكی دەكرد، كە پێی دەوترا ئیسلامی- یەكەم هێرشی بۆ ڕەقە لە سوریا بوو و پاشان سەركردایەتی هێرشێكی لە ناكاو و توندی كرد، بۆ سەر عێراق، دواتر بەرەو موسل هەڵچوون، پاشان تكریت، دواجار بۆ دەروازەكانی بەغداد.

هەر بەپێی راپۆرتەكە، دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و سوریا كە ناسراوە بەداعش، بەشێوەیەكی ترسناك و دڕندە دەركەوت، دووبارە دەركەوتنەوەی كۆیلە، كۆمەڵكوژی یەزیدییەكان، ئەنجامدانی لەسێدارەدان و سەربڕین- هەمووی بەكامێرا تۆماركراوە، كە ئەنجامیاندەدا، جگە وێرانكردنی شوێنە ئایینی و مێژووییەكان.

لەبەرانبەردا ئەمریكا بەیارمەتی هێزەكانی هاوپەیمانان، عێراق و (هەسەدە) هێزەكانی سوریای دیموكرات دەوڵەتی ئیسلامیان تێكشكاند و ئەبوبەكر بەغدادیان كوشت، كە هەرچەندە داعش زۆری ماوە بەیەكجاری كۆتایی پێبێت، لە ڕۆژئاوای ئەفریقا، لیبیا، نیمچە دوورگەی سینای میسر، ئەفغانستان و فیلپین كاری خۆیان ئەنجامدەدەن، لە ئەوروپا و شوێنەكانی تریش ئەو خیلافەتە شوێنكەوتەی هەیە.

بەپێچەوانەی ئوسامە بن لادن یاخود ئەبو موسعەب ئەلزەرقاوی، كە ڕابەرایەتی ئەلقاعیدەی دەكرد لە عێراق، بەغدادی درێژەی بە ڕێبازێكی كورتدا، كە ئەو تەنیا یەكجار لە شوێنێكی گشتی دەركەوت لە مانگی تەمموز لە ساڵی ۲٠۱٤، كاتێك وتارێكی لە مزگەوتێكی گەورەی موسل خوێندەوە.

دوای ئەوە، میدیای داعش (ئەلفورقان) و ئەكاونتەكانی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان چەند نامەیەكی دەنگی پچڕپچڕی سەركردەی داعشیان بڵاوكردەوە، پاشان، لەسەرەتای ئەوساڵ، ڤیدیۆیەكی تر بڵاوكرایەوە، كە بەتەواوی دەموچاوی بەغدادی نیشانداو جلێكی نائاسایی لە بەردابوو و لە سەر زەویەك دانیشتووە و دانیپیادانا، كە لە شەڕی باغۆز شكان.

لە نێوان ۱۲ چەكدارانی داعش و ژنەكانیان و منداڵەكانیان سی ئێن ئێن لەوەرزی بەهاردا چاوپێكەوتنێكی ئەنجامدا بەدرێژایی ماوەی شەڕی باغۆز، دوا قەڵای گروپەكە لە ڕۆژهەڵاتی سوریا، كە ئاماژە بە ناوی ئەبوبەكر ئەلبەغدادی دەكات. 

توندڕەوەكان، كە هێشتا دڵسۆزانە بۆ بیرۆكەی داعش ماونەتەوە، دووپاتیانكردووەتەوە، كە ئەوان دەوڵەتی ئیسلامیان دەوێت نەك خەلیفە.

بەغدادی هەرگیز خواپەرستییەكی كەسێتی نەبووە، زۆر جەختی لەوە دەكردەوە كە ئەو نەوەیەكی پەیامبەر (محەمەد) بوو درێژە بە ڕێبازەكەی دەدات، بەڵام تەنانەی نەگەیشتە ئاستی سەركردەی ئەلقاعیدە (ئوسامە بن لادن)، كە بە كۆتایی جیهان دەناسرایەوە.

سەرەتا بن لادن هات بۆ ناوبانگ دەركردن لە ساڵی ۱۹۸٠ كان، كاتێك ڕابەرایەتی (موجاهیدانی عەرەب) ی دەكرد لە جەنگێكدا لەدژی داگیركەریەكانی سۆڤیەت لە ئەفغانستان، لە ساڵی ۱۹۹٠ كان لە سودان و پاشان ئەفغانستان، چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ میدیا ڕۆژئاواییەكان ئەمجامدا، سی ئێن ئێن یش لەگەڵ دابوو، تەنانەت دوای هێرشەكانی ۱۱ ی سێپتەمبەر لە ئەمریكا و ئەو بەرپرسیارەتی خۆی ڕاگەیاند و ڤیدیۆكانی بڵاوكردەوە.

وەك خەلیفەیەكی دەوڵەتی ئیسلامی، بەغدادی هەرگیز چاوپێكەوتنی لەگەڵ هیچ لایەنێكدا نەكردووە، دواجار ئەمریكییەكان دۆزیانەوە و كوشتیان. دۆناڵد ترەمپ دەڵێت': بەغدادی نووزە نووز و هاوار و ناڵەی دەهات''.

لەراپۆرتەكەدا جەختكراوەتەوە، داعش ون نابێت، ڕەنگە لە شوێنێكی تر گروپی تری لێببێتەوە، هەر وەك (موجاهیدانی عەرەب)، كە لەلایەن ئوسامە بن لادن لە عێراق ئەلقاعیدە ی لێ دروست بوو، وە دواتر داعش.

بێگودانە ئەوەی، كە بۆ داعش دێت، خۆرهەڵاتی ناوەڕاست خاكێكی بە پیتە بۆ گروپە توندڕەوەكان. دەسەڵاتدارەكان گەشەیان بە ئامڕازێكی چاوەڕوانكراو داوە. ئەوان ناوەندە حیزبییەكان تێكدەشكێنن و بە ترس بێدەنگیان دەكەن، هەر كەسێك داوای گۆڕانكاری بكات زیندانی دەكەن، نەیارە ڕاستەقینەكان یان خەیاڵكراوەكان ئەشكەنجەیان دەدەن یان دەیكوژن.

هەرچی ئۆپۆزسیۆنی ڕاستەقینەی چەپە لەلایەن توندڕەوترین لایەن هێرشیان دەكرێتە سەر، زۆربەی كات پایەكانیان لەلایەن ئەوانەوە پڕدەكرێتەوە كە دەتوانن لە زیندانەكان بێنەدەرەوە لە شوێنەكان وەكو دیمەشق، قاهیرە، بەغداد و ڕیاز.

لەئەنجامدا، خەڵكەكان ڕووبەڕووی هەڵبژاردە پەسێنراوەكان دەكرێنەوە:یا پەسەندكردنی دەسەڵاتدارانی دەوڵەت و دانیشتووانەكەی یانیش پشتگیریكردنی توندڕەوەكان.

بەڵام زیاتر لە ۱٠ ساڵە بەهەمان تەڵە دەبێتەوە. وەك دزێوێك هەندێك لە هێزە چەكدارەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەوانەن كە توندڕەوەكان پەسەند دەكەن.

سەرچاوە: سی ئێن ئێن
وەرگێڕان: محەمەد سەلاح