شارپرێس:
دوای تێپەڕبوونی چەند رۆژێكی كەم بەسەر ڕێكەوتننامەی دەریایی نێوان توركیا و حكومەتی ویفاقی لیبیا، موشیر خەلیفە حەفتەر، كە لەلایەن میسر و ئیمارات و سعودییە پشتیوانی دەكرێت ئۆپەراسیۆنی رزگاركردنی تەرابلووسی پایتەختی لیبیای راگەیاند .
هەڵكشانی ئاستی گرژییەكان مەترسی ئەوەی درووستكردووە لیبیای دەوڵەمەند بەنەوت ببێتە گۆڕەپانی یەكلاییكردنەوەی حەق و حیسابی وڵاتان و بەرەو جەنگێكی جیهانیی بچووك هەنگاو بنێت، ئەویش بەهۆی دژبەیەكی بەرژەوەندییەكان و ئەو پشتیوانییەی هەرلایەك لە چەند وڵاتێكەوە لێیان دەكرێت.
لەمانگی نیسانەوە حەفتەر گەمارۆی خستووەتە سەر شاری تەرابلووس و حكومەتی ویفاق، كە فایز سەڕراج سەرۆكایەتی دەكات بەوە تۆمەتبارە، كە گرووپە تیرۆریستییەكان داڵدە دەدات.
رۆژی هەینی لەباشوور و باشووری رۆژئاوای تەرابلووس ڕووبەڕووبوونەوەكان بەشێوەیەكی روولەهەڵكشاو بەردەوام بوون، ئەویش دوای ئەوەی حەفتەر كاتژمێری سفری بۆ چوونە ناو تەرابلووسی پایتەخت راگەیاند .
بەڵام ئایا هیچ پەیوەندییەك هەیە لەنێوان ئەو جەنگەی ئێستا و ڕێكەوتنەكەی توركیا و حكومەتەكەی سەرراج؟
لای خۆیەوە جەمال مەزڵووم شارەزای میسری لەكاروباری ئاسایشی دەڵێت: وەڵامەكە بەڵێیە، ئەو دەشڵێت: حەفتەر دەترسێت توركەكان دوای ئەو ڕێكەوتنە بەچەك و هێز پشتیوانی سەرراج بكات، بۆیە بەخێرایی دەستی بەجووڵەكرد بۆ ئەوەی جەنگەكە یەكلایی بكاتەوە.
بەپێی ڕێكەوتننامەی دەریایی رۆژی ٢٧ی نۆڤەمبەر سنووری دەریایی نێوان هەردوو وڵات لەدەریای ناوەراست دەستنیشان دەكرێت، كە ئەم ڕێكەوتنە حكومەتەكەی سەرراجی لەڕووبەرووبوونەوەی حەفتەر بەهێزتر كردووە بەتایبەت دوای ئەوەی ئەردۆغان ئاماژەی بۆ ناردنی هێزی توركی بۆ لیبیا كرد .
ڕێكەوتنەكە لەلایەن هەریەك لە میسر و یۆنانی ركابەری كلاسیكی توركیاو هەندێك وڵاتی رۆژئاواییەوە زۆر بەتوندی سەركۆنە و دژایەتی كرا .
چەند رۆژیك پێش ئەوەی خەلیفە حەفتەر هێرشی سەر تەرابلووس رابگەیەنێت، عەبدولفەتتاح سیسی سەرۆكی میسر رایگەیاند، قەیرانی لیبیا بەرەو چارەسەربوونە، كە ئەو لێدوانەش هاوكات بوو لەگەڵ مانۆرە سەربازییەكانی سوپای میسر لە دەریای ناوەراست .
پەیامی هۆشداری
بەڕای جەمال مەزڵوومی شارەزای ئەمنی میسری ئەوە پەیامێكی روونی هۆشداری میسر بوو بۆ توركیا، كە دەیەوێت دەست بەسەر سەرچاوەكانی وزە لە دەریای ناوەراستدا بگرێت .
ئەو وڵاتانەی دژی رێكەوتنەكە بوون لەدوای ئەو هەنگاوە زیاتر لەمووشیر خەلیفە حەفتەر نزیك بوونەوە، بەجۆرێك یۆنان باڵیۆزی لیبیای لەوڵاتەكەی دەركرد و رایگەیاند، كە دان بە پەرلەمانی لیبیادا دەنێت، كە سەر بە حەفتەرە .
لای خۆیشییەوە حكومەتەكەی سەرراج میسر و ئیماراتی تۆمەتبار كرد بەوەی ماوەیەكە بەچەك و پارە یارمەتی حەفتەر دەدەن، بەڵام بەگوێرەی رۆژنامەی ئیكۆنۆمیست ، ئەوە پشتیوانی روسیایە بۆ حەفتەر، كە هاوكێشەكە دەگۆڕێت .
پێشتر هێزەكانی روسیا یارمەتی حەفتەریاندا بۆ ئەوەی دەست بەسەر كێڵگە نەوتییەكانی رۆژهەڵات و باشووری لیبیادا بگرێت، كە بەڕای رۆژنامەكە هاوكێشەكە لە تەرابلووس هەڵدەگەڕێتەوە .
ترسی ئەمەریكا
چاودێران پێیان وایە بوونی روسیا لە لیبیا مایەی ترس و نیگەرانی وڵاتانی ترە بەتایبەتی ئەمەریكا، كە ترسیان هەیە روسیا لەڕێگای حەفتەرەوە دەست بەسەر لیبیادا بگرێت .
بۆیە واشنتۆن چەندین جار داوای لە حەفتەر كردووە هێرشەكەی بۆ سەر تەڕابلووس رابگرێت ، هەروەك داوای لەسەرجەم لایەنە بەشەڕهاتووەكان كرد خەڵكە مەدەنییەكان لە ناوچەی گرژییەكان دووربخەنەوە .
هەفتەی رابردوو سوپای ئەمەریكا رایگەیاند، كە فرۆكەیەكی بێفرۆكەوانیان لەڕێگای سیستەمێكی بەرگری ئاسمانی روسییەوە لە ئاسمانی تەرابلووس خراوەتە خوارەوە .
جەنگی جیهانی بچووككراوە
هەموو ئەو بەرەوپێشچوونە بەیەكداچووانە وایكردووە شارەزایان هۆشداری بدەن لەوەی رەنگە ئەوەی لە لیبیا روودەدات بەرەو جەنگێكی جیهانی بچووكراوە بروات .
ئێستا هەریەك لە روسیا، ئەمەریكا، توركیا بوونیان لە لیبیا هەیە، ئەوە جگە لە بوونی رانەگەیەنراوی هەریەك لە ئیتالیا، فەرەنسا ، میسر ، ئیمارات و وڵاتانی تری ناوچەكە .
جەمال مەزڵووم ئەوەش دەڵێت: بەدوور نازانرێت لیبیا ببێتە گۆرەپانی جەنگێكی جیهانی بچووككراوە بەشێوەی راستەوخۆ یان بە وەكالەت .
هەروەك مەزڵووم بەدووری نازانێت ململانێی لیبیا بەرەو جەنگێكی ناوخۆیی ماڵوێرانكەری درێژمەودا بگۆڕێت، كە لەدواییدا ئەو وڵاتە بەرەو دابەشبوون بەرێت .
لەوەتی لەساڵی ٢٠١١ وە ڕژێمی موعەممەر قەززافی رووخاوە، لەلایەن چەندین گروپی چەكدارییەوە شەر و ململانێ بۆ دەستگرتن بەسەر دەسەڵاتی ئەو وڵاتە بەردەوامە .
وەرگێڕان: ئاكۆ عەبدوڵڵا ئاڵی
