تادێت ململانێكان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست فراوانتر دەبن، تۆڕەكانی ژێر دەریای ئینتەرنێتی جیهان ئامانجی نوێی حوسییەكانە، كە كاریگەری گەورەی جیهانی دروست دەكات، بەجۆرێك هەردوو دەوڵەتی زلهێز ئەمریكا و چین ترسیان لێ نیشتووە.

ڕۆژی سێشەممە ماڵپەڕی مونتەدای كەنداو لە ڕاپۆرتێكدا هۆشداری داوە لەوەی، تۆڕەكانی ژێر دەریای تایبەت بە ئینتەرنێت دەبنە ئامانجێكی نوێ بۆ هێرشەكانی داهاتووی حوسییەكان لە دەریای سوور، ئەمەش ئاماژەیە بۆ هەڕەشەیەكی نوێ كە دەتوانێت پەیوەندییە جیهانییەكان و ئابووری بە شێوەیەكی جددی بكاتە ئامانج.

 لە ڕاپۆرتەكەدا هاتووە: "تۆڕێك لە كێبڵی پەیوەندییە گرنگەكانی ژێر ئاو دەتوانرێت ببێتە ئامانجێكی نوێ بۆ هێرشی داهاتووی حوسییەكان و ئەم مەترسی و هەڕەشەیە پەیوەندی بە هەموو ئەو وڵاتانە دەبێت كە پشت بەم ژێرخانە گرنگە دەبەستن، چ لە نزیك و چ دوور".

هێرشی حوسییەكان لە رووی دەریاوە بۆ قووڵایی دەریا

 هێرشەكانی حوسییەكان كە كەشتییە بازرگانییەكانی دەریای سووریان كردووەتە ئامانج، مەترسییەكی گەورەی بۆ سەر كەشتیوانی و هاتوچۆی دەریایی دروستكردووە، بەڵام بەگوێرەی ڕاپۆرتەكە ڕەنگە بابەتەكە لە هێرشەكانی سەر ڕووی دەریاوە بۆ  قووڵایی دەریا پەرەبستێنێت، چونكە كێبڵی دەریایی بوونەتە ئامانجی نوێی حوسییەكان لە ململانێكاندا.

 پێشتر ماڵپەڕێكی حوسییەكان وێنەیەكی بڵاوكردووەتەوە كە نەخشەی تۆڕەكانی پەیوەندی ژێردەریایی لە دەریای ناوەڕاست و دەریای سوور و دەریای عەرەبی و كەنداوی عەرەبی نیشان دەدات.

 لە ڕاپۆرتەكەدا كە لە ٢٤ی كانوونی دووەمدا بڵاوكراوەتەوە، ئاماژەی بەوەكردووە كە نەخشەی كێبڵی ئینتەرنێتی نێودەوڵەتییە لە دەریا كە جیهان پێكەوە دەبەستێتەوە، كە وا دیارە یەمەن لە شوێنێكی ستراتیژیدایە، تەواوی كیشوەرەكان بەیەكەوە دەبەستێتەوە.

 هەرچەندە لە ڕاپۆرتەكەدا ئامانجێك دیاری نەكراوە، بەڵام هەڕەشەكە هاوكاتە لەگەڵ هەڵمەتی سەربازیی حوسییەكان بۆ سەر كەشتییەكانی دەریای سوور.

بەپێی راپۆرتەكەی ماڵپەڕەكەی كەنداو، میلیشیاكانی عێراق و لوبنانیش كە نزیكن لە ئێرانەوە هەڕەشەی كردنەئامانجی تۆڕەكانی ئینتەرنێتیان كردووە.

 یەمەن لە شوێنێكی گرنگدایە بۆ ئەم پەیوەندییانە، بەو پێیەی گەرووی بابلمەندەب خاڵێكی پشكنینە بۆ هاتوچۆی دەریایی، ئەمەش وایكردووە ناوچەكە ببێتە یەكێك لە سێ خاڵی خنكاندنی كێبڵەكان لە جیهاندا، ئەمەش مەترسی لەسەر ئەم ژێرخانە دروستكردووە، نیگەرانییەكی تایبەتی زۆری بۆ زلهێزەكانی وەك چین و ئەمریكا دروستكردووە، كە لە ئێستاوە كێبڕكێ دەكەن بۆ كۆنترۆڵكردنی تۆڕەكانی ئینتەرنێت.

تۆڕ و كێبڵەكانی ئینیتەرنێت وەك یەكێك لە گرنگترین ژێرخانی دیجیتاڵی جیهان سەیردەكرێن، بەجۆرێك زیاتر لە 95%ی داتا و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان كەڵكیان لێوەردەگرن، بە مەزەندەكردنی 10 تریلیۆن دۆلار لە مامەڵە داراییەكانی ڕۆژانەدا.

 بەگوێرەی ڕاپۆرتەكە، شتگەلێك هەن كە بەهۆیەوە تا ئێستا كێبڵەكانی ژێردەریا بە سەلامەتی ماونەتەوە، دیارترینیان نزمی ئاستی تەكنەلۆژی گروپی حوسییەكانە، بەو پێیەی ئەو گروپە ئەو ژێردەریاییانەی كە پێویستن بۆ گەیشتن بە كێبڵەكان نیانە.

 حوسییەكان لە مێژە هەڕەشەن بۆ سەر هاتوچۆی دەریایی نێودەوڵەتی، بەڵام زنجیرە هێرشە تاوانكارییەكانی ئەم دواییەی ئەم گروپە، مەبەستی خۆیان بۆ ڕۆڵی زیاتر لە ناوچەكەدا پشتڕاست دەكاتەوە.

كاریگەرییەكانی كردنەئامانجی كێبڵی ئینتەرنێت لە دەریادا

بڕینی پەیوەندی لە ناوچەیەكی جوگرافی بەرفراوان بەلەبەرچاوگرتنی گرنگی ناوچەی ستراتیژی دەریای سوور، كە ناوچەكانی ئاسیا و ئەوروپا و ئەفریقا و رۆژهەڵاتی نێوەڕاست  پێكەوە دەبەستنەوە.

زیادبوونی پرۆسەكانی سیخوڕی و دەستگرتن بەسەر خاڵەكانی تۆڕەكانی ئینتەرنێـتدا.

وڵاتانی عەرەبی بە ملیاران دۆلار بەشداریان لە پرۆژەكانی كەرتی كێبڵی ئینتەرنێتدا كردووە، ئەمە زیانێكی گەورەیان پێدەگەیەنێت، بەنمونەی كۆمپانیاكانی نیشتمانی پەیوەندی لە میسر و ئیمارات و سعودیە دیارترین هاوبەشە نێودەوڵەتیەكانی پرۆژەی كێبڵەكانی ئینتەرنێتن لە رێگای بابلمەندەبەوە لە نێوان ئەوروپا و ئاسیادا.

راگرتنی پرۆسەكانی چاككردنەوە و بردنی پێكهاتەی پرۆژەكە لەلایەن حوسییەكانەوە.